Yazılar
Okuma-Yazmaya Ulaşıldı, Değişimler Başladı – Yasemen Çoban
II. Bölüm
Öncelikle, bir önceki yazıma çokça dönüş olduğunu belirtmek isterim. Bizzat telefonla arayıp, “Benim de benzer hikâyelerim var.” diyenler, sosyal medyadan teşekkür edenler, “Lütfen yazmaya devam edin!” diyenler, yazının devamını heyecanla beklediğini söyleyenler beni çok sevindirdiler. Hepinize teşekkür ediyorum.
Bir önceki yazıda bahsettiğim üç kadının son durumlarıyla ilgili merak da oldu tabi.
Şu anda biri elli yaşında, diğer ikisi de altmışı geçer bir yaşa geldiler. Hayatı bir şekilde kendi çabaları ile güzelleştiren kadınlar oldular. Elli yaşındaki arkadaşım için yolun sağından-solundan yürüme olayı bitti. Yolun istediği yerinden yürüme hakkını (!) kazandı. Diğer arkadaşım da İstanbul’un her yerini öğrendi, tek başına birçok yere gidebiliyor.
Dursune abla ise temizliğe giderek, merdiven silerek biriktirdikleri ile yeniden ev aldı. Ama bu kez tapusunu kendi üzerine aldı, eşiyle de mutlu bir şekilde yaşıyorlar.
Ama ne oldu, geride bırakılan mutsuz-huzursuz, acı dolu yıllar kaldı.
Çoğu zaman ikinci sınıf insan olarak kabul edilen, yeteneklerine, düşüncelerine, zevklerine, tercihlerine önem verilmeyen kadınlar olarak yıllar geçip gitti.
Tabii ki haksızlıklar devam ediyor. Kadınlara, erkeklere, çocuklara, yaşlılara fakat şimdi daha bir öz güven sahibi tüm insanlar! Kadınlar, çocuklar yaşlılar, herkes öz güven içerisinde ve kendisini bir şekilde ifade etmeye çalışıyor. Bu ifade etme durumu halen toplumda hoş karşılanmıyor, özellikle evli kadınlar ve kızlar açısından. Kızlar bir nebze daha rahat ama eşler için sıkıntılı alanlar hâlen devam ediyor.
Bu sıkıntılı alanlar devam ettiği müddetçe de mücadele devam edecek. Kadınların da insan olduğunu, bir beyninin, bir zekâsının, düşüncesinin, yeteneklerinin, becerilerinin olduğunu, insan olarak Allah’ın huzurunda eşit olduklarını, davranışlar olarak Allah’ın huzurunda eşit sorumlulukta olduklarını, yeteneklerin farklı olduğunu ancak yeteneklerin farklı olmasının da hiçbir üstünlük sağlamadığını söylemeye devam edecekler, edeceğiz! Bu özgüveni büyük ölçüde Rabbimizin insanlığa bahşettiği okuma-yazma yeteneği ile elde ettik. Bizim inancımızda da Peygamberimiz Hz, Muhammed’e (s) gelen ilk ayetin “oku” olması, “Kalem Sûresi” diye bir sûrenin oluşu önemlidir. Biz de yazmanın gerekliliğine iman etmiş ve bunu uygulamak için mücadele eden kadınlarız.
Bu açıdan okuma-yazma faaliyetinin dünyada insanlara faydalı olan bütün üretimlerden sonra, belki de en büyük faydası kadınlaradır, diyebilirim.
Çünkü kadınlar okuma yazma öğrenince kendilerine “Sen soramazsın, sorgulayamazsın!”” denen her şeyi sorup sorgular hale geldiler. Bu sorup-sorgulama hâli öncelikle ailede, sonra da toplumda genel olarak hiç hoş karşılanmadı. O yüzden kadınların yazıya, yazmaya ve okumaya ulaşması geç oldu. Halen dünyada kadınların yazıya, yazmaya ve okumaya ulaşmasını engelleyen toplumsal baskılar var. Bu baskıları genelde erkekler yapıyor ama baskı yapan kadınlar da var. “Okuyup ne yapacaksın, ilkokul okumak yeter zaten, okuma-yazma olduktan sonra başka şeye gerek yok, bir an önce evlen, çoluğun çocuğun olsun!” deyip kadınları engelleyen kadınlar da var. Bunlar genellikle anneler…
Maalesef kadınların okuma yazmaya engellenmesinin sebeplerini konuşursak mevzu uzar. Ama genel olarak en belirgin sebebi okuyan insanın soru sorduğu ve sorguladığı yönünde. Okuyan insan bir müddet sonra çevresinde olup biteni sorgulamaya, soru sormaya başlıyor. Soru soranı da genellikle insanlar sevmezler, hoş karşılamazlar, onlardan rahatsız olurlar. “Sormadan her söyleneni kabul etsin, önüne gelene ‘evet’ desin, ona söyleneni yapsın!” isterler.
Bu manada da en çok bunu kadınlara uygulamak isterler. Çünkü toplumda kadınlara yüklenen o kadar önemli ve o kadar çok görev var ki, eğer bunların birisi ihmal edilirse ailede, toplumda ciddi sorunlar çıkmaya başlıyor. O yüzden “kadınlar okumasın ve sorgulamasın” yönünde bir eğilim vardır genel olarak; hem ailede, hem toplumda, hem çalışma hayatında. Sormayan kadından herkes memnundur. Örneğin, ailede bir konuda kadın görüş belirttiğinde eşler “İşime karışma!” der; kadının aile tarafında öncelikle baba, sonra eşler, abiler hatta erkek evlatlar bu görüş belirtilmesinden hiç hoşlanmazlar. Kendi kararlarının uygulanmasını isterler. Toplumda kadın bir konuda düşüncelerini söylediğinde veya itiraz ettiğinde görünen ya da görünmeyen tepkilerle karşılaşır. Çalıştığı yerde kadınların sorgulamasına kızılır, mız mızlanılır.
Hizmet sektöründe başı açık ya da başörtülü çalışan kadınlardan kimse rahatsız değildir. Çünkü onlar itiraz edemedikleri gibi kendilerine sürekli emir verilir. Seküler ve dindar camia için bu durum aynıdır. Kadınlar yönetici ya da farklı konumlarda oldu mu memnuniyetsizlik hissettirilir bir şeklide.
Çünkü o kadın önüne geleni hemen kabul etmez, itiraz eder, düşüncelerini ifade etme durumu vardır.
Bu yüzden her iki kesim de bundan hoşlanmaz.
Başörtüsü yasaklarında hizmet alanında çalışan türbanlı, hatta birçok başörtülü kadın vardı.
Bunlardan kimse rahatsız değildi. Fakat başörtülü kadınlar üniversite okuyup kamuda ya da farklı alanlarda başarı göstermek isteyince sorun olmaya, sıkıntı çıkmaya başladı.
Seküler devlet zihniyeti bunu bir müddet başörtü yasağı ile kendince çözdü. Ancak muhafazakâr zihniyet henüz daha ne yapacağını, nasıl davranacağını bilmiyor. Çözmek için de uğraşmıyor.
Ancak başörtülü olarak hizmet alanında çalışan kadından memnunlar; onun uzun saatler çalışması evini, çocuğunu, eşini, ihmal etmesi dindar işverenin hiç umurunda değil. “Bir an önce evine git, çocuklarınla, eşinle ilgilen!” diyen kimse yok.
Hatta “Biraz daha kal, akşam toplantımız var. Gece saat on bir-on ikiye kadar kalsan çok memnun oluruz. Bize çay ikram et!” demekten çekinmezler. Gecenin bir vakti kadının yalnız evine gitmesi, otobüslere binmesi onları hiç rahatsız etmez. Ama bir kurumda başörtülü bir yönetici iseniz eve geç gidiyorsanız, “Bu kadınlar dışarıda çalıştıkları için evini, çocuklarını, eşini ihmal ediyor!” derler hatta bir hoca efendinin(!) söylediği gibi “Çalışan kadın eşinin cinsel hayatını da ihmal ettiği için çalışmamalı!” diyebiliyorlar.
Birkaç yıl önce bir vakıfta yönetici kademesinde bir müddet görev almıştım. Yönetim kurulu toplantısının tamamı erkeklerden oluşuyordu. Ben de yönetici konumunda olduğum alanla ilgili yönetim kurulu toplantısına katılmak durumundaydım.
Beyefendiler geç vakit işten çıktıkları için toplantı geç saate kalıyordu. Görev aldığım kurum ise, gündüz çok kalabalık, gece kimsenin olmadığı bir semtte idi. Gece geç vakitte eve gitmeme kimseye bir şey söylemiyor, hani “Sizi bir araçla gönderelim.” ya da “Biraz bekleyin, bir arkadaşımız bıraksın.” tarzında da bir teklif sunulmuyordu. Ben son otobüs saatine göre, “Otobüs saatim geldi. Gitmem lâzım.” deyip çıkıyordum toplantıdan.
Buna benzer çok vakalar duydum.
Örneğin, dindar vakıf ve derneklerde hem gönüllü, hem de profesyonel ücretle çalışan kadın çoktur. Bunların gece geç vakit eve gitmesi çocuklarını, eşlerini ihmal etmesi hiç söz konusu edilmez. Çünkü onların emeğinden faydalanılır, hatta bazı kadınlar kıtalar arası seyahate, Afrika’ya, Asya’ya gönderilir. Oradaki vakıf çalışmalarını yayması ve çalışmalara öncülük etmesi için. Bu kadınlar bir hafta on gün hatta daha fazla süreyle evlerinden, çocuklarından eşlerinden uzak kalır.
Bunlar hiçbir yazıya konu edilmez, hiçbir hoca efendi bunu video çekip konuşmaz. Çok enteresan bir ikiyüzlülük sürüyor derinden ve sessizce. Kadının çalışması ile ilgili hem dindar hem seküler camiada kadın okusa bir suçlu, okumasa ayrı suçlu olarak algılanır. Okusa bir eksik, okumasa diğer bir eksik! Kadının hayatı ile ilgili henüz ne seküler, ne de İslami çevrelerde ciddi bir görüşe ulaşılabilmiş ve karara varılabilmiştir.
Devam edecek
İsrail güçleri sistematik olarak ve son dakikalarda yayımladığı yer değiştirme emirlerini bir şiddet aracı olarak kullanmaya devam ederek Gazze Şeridi’ni Filistinliler için gerçek bir yeryüzü cehennemine dönüştürüyor.
Kesintisiz bombardımanlar, insani yardımın neredeyse tamamen engellenmesi ve yerinden edilme emirleri; yüz binlerce insanın hareket etmek zorunda kalması ve giderek daha dar alanlara sıkışıp kalması anlamlarına geliyor.
Sınır Tanımayan Doktorlar (Médecins Sans Frontières-MSF), sürekli alarm durumunun ve yerinden edilme emirlerinin öngörülemezliğinin insanların ruh sağlığı üzerinde yıkıcı sonuçlar doğurduğuna işaret ediyor. Tahliye emirleri yoluyla zorla yerinden etme, derhâl durdurulmalıdır!
MSF Acil Durum Koordinatörü Claire Manera bu durumu, “İsrail güçleri fiziksel ve psikolojik savaş taktikleriyle Gazze’deki Filistinlilerin tüm yaşam imkânlarını yok ediyor. Zorla yerinden etmeler, gidecek başka yeri olmayan Filistin halkına karşı İsrail makam ve güçleri tarafından uygulanan etnik temizlik kampanyasının bir parçasıdır.” diyerek kınadı.
Savaşın başlangıcından bu yana Filistinliler, defalarca tahliye edilmek zorunda kaldı. Pek çok MSF çalışanının da yaşadığı gibi pek çoğu, tekrar tekrar sürüldü!
İsrail’in 18 Mart’ta ateşkesi bozmasından bu yana 31 tahliye emri çıkarmasıyla birlikte tekrarlanan zorunlu göçler Filistinlileri sonu gelmeyen bir acı döngüsüne hapsetti!
19 Mayıs’ta Han Yunus bölgesindeki tek bir seferde verilen büyük ölçekli tahliye emri, şeridin %22’sini kapsadı ve 70’ten fazla MSF çalışanını da etkiledi. 26 Mayıs’taki bir başka tahliye emri ise orta ve güney Gazze’nin %40’ını kapsadı.
MSF’nin lojistik müdürü Omar Alsaqqa, “Meslektaşlarımız çaresiz durumda!” diyor. “Hiç çadır kalmadı ve insanların çadır kurabileceği bir alan da yok zaten. Meslektaşlarım gecenin bir yarısı çocuklarıyla nereye gidebileceklerini sorduklarında onlara nasıl bir cevap vereceğimi bilemiyorum. Hayatta kalmak için seçeneklerimiz gittikçe tükeniyor.”
Yerinden edilme emirleri ve halkın girişinin yasak olduğu askeri bölgeler, şu anda Gazze’nin yaklaşık yüzde 80’ini kapsıyor ve Gazze’nin tek bir bölgesi bile saldırılardan masun değil!
26 Mayıs Pazartesi günü MSF ekipleri, Gazze’nin merkezindeki Han Yunus’ta kuruluş tarafından işletilen sağlık merkezinin çok yakınında, tam da insanların hareket etmesi gereken bölgede gerçekleşen bir saldırının ardından 17 hastayı tedavi etti.
Halk bir bölgeyi boşaltıyor ve ardından sözde “güvenli bir yer” bombalanıyor. 18 Mart’tan bu yana yaklaşık 600.000 kişi yeniden yerinden edildi.
“Çocuklarımı uyandırdım ve onlara, bulunduğumuz yerden süratle ayrılmamız gerektiğini söyledim. Ağlamaya başladılar. Sırt çantalarını kaptılar. Dehşete düşmüştüm ama kalbimin korkuyla çarptığını hissetmeme rağmen sakin görünmeye çalıştım.” diye anlatıyor MSF idari uzmanı Asmaa Abu Asaker, mahallesinde yerinden edilme emri çıkarıldıktan sonra.
Öngörülemeyen Tehcir Direktifleri
Yerinden etme emirleri, öngörülemez ve çok kısa süreleri kapsayacak biçimde geliyor. Bu işleyiş, hayatı iyice çekilmez hâle sokuyor.
Broşürler, sosyal medya bildirimleri ya da telefon aramaları yoluyla gelen bu emirler; yakın bir saldırı olduğunu bildiriyor ve insanlara eşyalarını toplayıp sığınak aramaları için sınırlı bir süre tanıyor!
İnsanları, çoğu zaman gecenin bir yarısı, gidecek hiçbir yerleri olmadan ve hayatlarını riske atarak defalarca göçe zorlamak, sadece fiziksel bir etki yaratmakla kalmıyor aynı zamanda büyük bir psikolojik hasara da neden oluyor.
Birkaç kez yerinden edilmiş MSF psikoterapisti Sabreen Al-Massani, “Bu sefer eşyalarımı toplamak istemiyorum. Bavul yok, evrak yok, hiçbir şey yok! Nedenini bilmiyorum, belki de zihinsel tutumum yanlış ama evimi tekrar terk etme fikrini sindiremiyorum!” diyor.
“Un ve gıda malzemeleri olmadan yeni bir mücadele başladı. Evden işe, işten eve seyreden normal bir hayatım vardı. Birdenbire temel eşyalara, suya, telefonumu şarj edecek bir yere erişimim olmadan zor bir ortamda, başkalarıyla yaşamak durumunda kaldım. Sonra başka bir tahliye emri geldi ve yaşadığımız bölge tümüyle vuruldu!” diye ekliyor Sabreen Al-Massani.
Uyarı Yapılmadan Yapılan Bombalamalar
Yerinden edilme emirleri, Filistinlileri giderek daha küçük alanlara sıkışmaya zorlarken İsrail güçleri de herhangi bir uyarıda bulunmadan saldırılar yapıyor.
9 Nisan’da Gazze’de yedi binadan oluşan bir yerleşim birimini hedef alan bombalı saldırıda 20’den fazla kişi hayatını kaybetti. Ölenler arasında, saldırı sırasında çalışmakta olan ve yakınlarının enkaz altında kaldığını sonradan öğrenen iki MSF çalışanının ailesi de vardı.
“Sürekli bir alarm durumundayız; her an yaşadığımız yerden ayrılmamız için bir bildirim alabiliriz. Sıranın bize gelebileceğini düşünmekten geceleri uyuyamıyoruz.” diyen Al-Massani, bunun Filistinlilerin ruh sağlığı üzerindeki etkilerini anlattı.
MSF, İsrail güçlerine Gazze’deki Filistinlileri zorla yerinden etme ve etnik temizlik kampanyasını derhâl durdurma; İsrail’in müttefiklerine de İsrail’e desteklerini sonlandırma ve suç ortaklığını bırakma çağrısında bulunuyor!
Kaynak: msf.org.br
