Türk-İş araştırmasına göre 2025 Ağustos ayında açlık sınırı[1] 27 bin; yoksulluk sınırı ise 88 bin TL’ye yükseldi. Bu rakamlar, Ankara’da yaşayan dört kişilik bir aile ölçü alınarak belirleniyor.

Asgarî ücret, hâl-i hazırda 22 bin104 lira 67 kuruş olarak uygulanıyor. Asgarî ücret artış periyodu, AKP hükümeti tarafından 2024’ten itibaren yıllık olarak karara bağlandığı için artık sene içerisinde herhangi bir düzenleme yapılmıyor. 2025 yılı asgarî ücreti, hak edildiği ocak ayında açlık sınırının altında kalmıştı (22 bin131 TL).

Emekçiler, yoksullar 2025 yılına başlangıcı “aç” olarak yapmıştı. Aslında pek çok sene birbirine benziyor ancak son yıllarda ivme, çok daha negatif yönde seyrediyor. Önceki yıllarda asgarî ücretin açlık sınırı altına düşmesi bir-iki ayı bulurken şimdilerde ilk hak ediş, açlık sınırının altında gerçekleşiyor.

7 milyondan fazla emekçi, asgarî ücretle çalışırken 7,6 milyon emekçi ise asgarî ücrete bile erişemiyor! Ücretlilerin asgari ücrete “komşuluğu” (asgarî ücretin yüzde 10 üstü ve altı) açısından bakıldığında 8,5 milyon emekçinin asgarî ücretin altında ve civarında ücret aldığı görülüyor. “Asgarî ücretliler, asgarî ücret bile alamayan milyonlar, asgarî ücretten az-biraz fazla kazananlar…” derken vasıflı/eğitimli çalışanlar için de asgarî ücretin genel geçer ücret olduğu[2] bir vasatta milyonlarca emekçinin açlığa gömülü hâlde vâr olma mücadelesi verdiği pekâlâ söylenebilir.

Yoksulluk-Açlık, Yetersiz Beslenme Çocukları Nasıl Etkiliyor?

Asgarî ücretle geçinmeye çalışanların pek çoğunun ailesi, çoluk çocuğu var ve bu çocukların mühim bir kısmı “çocuk yoksulluğu”ndan mustarip. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) araştırması, ülkede en az 7 milyon çocuğun yoksulluk içinde yaşadığını söylüyor. Araştırmaya göre, en düşük yüzde 20’lik gelir grubuyla en yüksek yüzde 20’lik gelir grubunun tüketim harcamaları arasında beş buçuk kat fark var ve bu makas giderek açılıyor. Bu büyük farkın yoksul çocukların öğrenim yaşamlarına, geleceklerini şekillendirme süreçlerine nasıl tesir ettiğine ise yakından bakmak gerekiyor.

OECD verilerine göre Türkiye’de çocuk yoksulluğu, toplam nüfusun yoksulluk oranından daha fazla! Türkiye’de her 100 çocuktan 22’si yoksulluk içinde büyüyor. TÜİK’in 2022 yılına ait çocuk istatiklerinde 15-17 yaş grubundaki çocukların yüzde 19’u çalışma hayatında yer almaktadır. 2002-2023 yılları arasında yaklaşık 900 çocuk, iş cinayetlerinde can vermiştir. OECD ülkeleri arasında ne eğitimde ne istihdamda olan genç sıralamasında yüzde 28 ile Türkiye, birinci sıradadır. “TÜİK 2022 Türkiye Çocuk Araştırması”, ekmek veya makarna gibi yiyecekleri her gün tüketen çocuk oranını yüzde 63; her gün sebze tüketen çocuk oranını yüzde 33; her gün et, balık ya da tavuk tüketenlerin oranını ise sadece yüzde 13 olarak tespit etmiştir.[3]

Türkiye’de çocuklar ve gençlerle ilgili bu iç karartıcı tabloyu biraz daha açmalıyız. İstanbul Plânlama Ajansına (İPA)[4] göre;

– Her 3 öğrenciden 1’i okula aç gidiyor,

– Her 3 öğrenciden 1’i okula gitmeden önce hiç kahvaltı yapmıyor,

– Çocukların yüzde 60’ı haftada en az 1 gün kahvaltı yapmıyor,

– Öğrencilerin yüzde 19,2’si parasızlık nedeniyle haftada en az 1 gün aç kalıyor,

– Çocukların yüzde 2’si okuldan sonra hiç akşam yemeği yiyemiyor,

– Çocukların yüzde 1,9’u ise yine ekonomik sebeplerle her gün aç kalıyor.

Açlığa maruz kalan çocukların büyüme ve eğitim süreçlerinde hangi sonuçlarla karşılaşacakları hakkında bazı araştırmalar fikir verebilir. Tam da büyüme ve eğitim çağındaki bir çocuğun yetersiz beslenmeden olumsuz etkilenmemesi elbette mümkün değildir. Öncelikle İngiltere’de yapılan bir araştırmanın[5] sonuçlarına bakalım:

Birleşik Krallık’taki en yoksul %25’lik ailelerden gelen 389 “üstün yetenekli” beş yaşındaki çocuğun ilkokul ve ortaokul eğitimleri sırasındaki sonuçları takip ediliyor. Daha sonra, 2000-2002 yılları arasında doğan çocuklardan oluşan en zengin %25’lik ailelerden gelen 1.392 yetenekli beş yaşındaki çocuk için de aynı sonuçlara bakılıyor.

5 yaşında yapılan bilişsel testlerde en yüksek %25’lik dilime giren çocuklar, aile gelirine bakılmaksızın benzer başarılar göstermişken 11-14 yaşları arasında “yüksek yetenekli ama düşük gelirli ailelere mensup çocukların sonuçlarında belirgin ve hızlı bir düşüş” tespit ediliyor. Bu düşüş; “önemli ölçüde daha kötü davranış ve zihinsel sağlık ile 17 yaşına kadar polis tarafından durdurulma, uyarılma veya tutuklanma olasılıklarının yüksek gelirli akranlarına göre daha yüksek olması” gibi diğer farklılıkların ortaya çıkmasıyla örtüşüyordu.

Düşük gelirli ailelere mensup çocukların yalnızca %40’ı 16 yaşında sınavlardan A veya daha iyi notlar alabilirken yüksek gelir grubundaki ailelere mensup çocuklarda bu oran %65’ti. Sınav sonuçlarındaki bu fark, düşük gelir grubundaki çocukların daha azının A seviyesi sınavlarına girmesine yardımcı olabildi.

Bu araştırma; çocukların zihinsel, psikolojik ve bedensel gelişiminin sınıfsal karakterini açık bir şekilde ortaya koymaktadır. Yukarıda bahsi geçen ATO raporunun İngiltere ile Türkiye’deki çocukların sınıfsal seviyelerinin çok farklı olduğunu ortaya koyduğu da düşünülürse nasıl bir vahametle karşı karşıya olduğumuz kolayca tahmin edilebilir.

Açlık sınırı dolayımında yaşayan ailelere mensup çocuklar, İngiltere’de yapılan araştırma sonuçlarında da görüleceği gibi yaşama açıkça yenik ve dışlanmış başlıyor.

Gereği gibi beslenemeyen çocukların akademik performansları %70 oranında düşebiliyor. Mütehassıslara göre okullarında yetersiz beslenme problemi yaşayan çocuklar; odaklanma, hatırlama ve bilgilenme becerilerinde aksaklıklarla karşı karşıya kalmakta ve dil gelişimi ile problem çözme becerilerinde sıkıntı yaşamaktadır. Yeterli beslenemeyen çocuklarda beynin bilişsel işleme yeteneği ile motor ve dil gelişim becerileri zarar görür. Beynin bazı bölümleri zamanla iyileşebilse de hipokampus, beyincik ve sinir reseptörlerinde meydana gelen hasar kalıcıdır. Bu nedenle büyüme geriliği yaşayan çocuklar genellikle potansiyellerini tam olarak gerçekleştiremezler. Yine öfke, kaygı, saldırganlık gibi davranış sorunları da yetersiz beslenmeyle yakından ilişkilidir. Bu sorunlar, çocukların derslere katılmasını veya öğretmenleri ve akranları tarafından anlaşılmasını zorlaştırmaktadır.[6]

Yoksul ailelere mensup çocuklarda yetersiz beslenme sonucu şu belirtilere rastlanmaktadır: Dikkat ve konsantrasyon zayıflığı görülür. Açlık veya düşük besin alımı, çocukların derse odaklanmasını zorlaştırır. Hafıza ve öğrenme güçlüğü olur. Vitamin-mineral eksiklikleri (özellikle demir, iyot, B12 ve çinko) bilgiyi hatırlama ve saklama becerisini azaltır. Dil ve problem çözme becerilerinde gecikme yaşanır. Yetersiz beslenen çocuklarda dil gelişimi ve mantıksal düşünme süreçleri yaşıtlarına göre geride kalır.[7]

Yeterli ve Sağlıklı Beslenme, Yoksul Çocuklar İçin Hayal

Açlık ve yoksulluk sınırı arasında hayata tutunmaya çalışan ebeveynlerin, çocuklarını yeterli ve sağlıklı gıda ile buluşturması her geçen gün daha da zorlaşıyor.

AB ülkeleri gıda enflasyonu ortalaması yıllık yüzde 3.4 iken bizde yüzde 33.1 seviyesinde!
Tarımı desteklemek sûretiyle gıda üretimine yeterli destek vermek yerine AKP iktidarı, ilk 8 ayda bütçeden harcanan her 100 liranın 16 lirasını faize ödedi. Zirai don felaketine rağmen çiftçiye ödenen ise her 100 liranın sadece 1 lirası oldu! Faize 1 trilyon 424 milyar lira aktaran iktidar, bunun sadece 16’da 1’ini -89 milyar lira- çiftçiye destek olarak ödedi.[8] Bu tablodan gıda üretimine ne kadar ehemmiyet verildiği anlaşılabilir.

Cârî ekonomi politikalarından çocukların payına herhangi bir güzelliğin düşmeyeceği ortadadır. Görünen o ki mevcut rakamlara göre çocuklar aç kalmaya, aileler yoksullaşmaya devam edecek! Aslında aileleri “yoksul” olarak tanımlamak hatalı çünkü yazının başında peşinen belirttim: 4 kişilik bir aile için yoksulluk sınırı 88 bin lira! Buna göre bu kategoride yer alan ailelerdeki her bir üye asgari ücret alırsa ancak yoksulluk sınırına ulaşabiliyor.

Okullar yeni açıldı, kantinlerde de fiyatlar yükseldi: bir tost 85 lira![9] Yukarıdaki veriler gösteriyor ki yoksul ailelerin çocukları derslere yine aç girecek, pek çoğu akşam aç yatacak. Bu da onların öğrenme kabiliyetlerini elbette olumsuz etkileyecek, bedensel gelişimleri yavaşlayıp ruhsal dengeleri bozulacak, akademik başarıları kalıcı şekilde olumsuz etkilenecek! Geniş yoksul kitlelerin çocukları böylece yoksulluğu, imkânsızlığı miras olarak devralmaya, derinleşen kölelik düzeninin kaybedenleri olmaya devam edecek!

Sonuç

Gazze’de açlık, işgalci Siyonist İsrail tarafından bir soykırım aracı olarak kullanılıyor ve Gazze’de 7 Ekim 2023’ten bu yana açlıktan hayatını kaybedenlerin sayısının 147’si çocuk olmak üzere en az 435 olduğu bildiriliyor.[10]

Egemen dünya düzeni Gazze örneğinde olduğu gibi ya doğrudan ve en vahşi usullerle ya da gizli-açık sömürü ilişkileri ile soykırım ve kötürümleştirme politikaları yürütüyor.[11] Türkiye’de son yıllarda iyice derinleşen yoksulluk ve yaygınlaşan açlık gerçeği, Turgut Uyar’ın mısralarının zamanlar aşan gücünü davet ediyor:

Gülü çiğdemi filan bırak
Sardunyayı karidesi filan bırak
Acıyı ve ölümleri bırak
Oy pusulalarını ve seçimleri bırak
Evet
Seçimleri özellikle bırak
Çünkü açlık çoğunluktadır   

(…)

Her geçen gün bir öncekinden daha güçlü bir feryatla haykırılması gereken bir hakikatle yüz yüzeyiz. Sonu soykırıma varan büyük bir kötürümleştirme programı, çocuklarımızı gözüne kestirmiştir ve hoyratça ilerlemektedir. Köleci düzen çocuklarımızı sömürü çarkına alıp Yunus Emre’nin ifadesiyle “göğ ekini biçmiş gibi” yaşamlarının baharında dallarından koparıp katletmektedir. “Yaşarken kötürümleştirerek köleliği, ölürken cinayeti dayatan” bu düzen, son 12,5 yılda en az 770 çocuğumuzu çalıştırırken katletmiş ve MESEM adlı projeyle bu sömürüye yasal bir kılıf uydurmuştur.[12]

Ülkenin hemen hemen bütün alanları israfa, yolsuzluğa, talana ve yağmaya terk edilmiş; açlık ve yoksulluğun pençesine fırlatılıp atılan çocuklarımız biyopolitik bir müdahaleyle bütün bilişsel, ruhsal ve bedensel unsurları kötürümleştirilmiş olarak sermayenin sessiz ve itirazsız köleleri olarak biçimlendirilmiştir. Öncelikli itiraz alanlarımızdan biri budur ve ihmale gelmez bir karaktere sahiptir. 

Dipnotlar:

[1] TÜRK-İŞ’in bu çalışmasında, dört kişilik bir ailenin, bilimsel olarak belirlenmiş beslenme kalıbı temel alınmaktadır. Anılan beslenme kalıbı, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimler Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü’nden sağlanmıştır. Günlük kalori ihtiyacının hesabında hem yetişkin kişiler hem de genç ve çocuk nüfus dikkate alınmaktadır. Buna göre yetişkin erkek için 3500, yetişkin kadın için 2300, 15-19 yaş grubundaki erkek çocuk için 3200 ve 4-6 yaş grubundaki çocuk için 1600 kalorilik liste temel alınmıştır:

https://www.turkis.org.tr/turk-is-agustos-2025-aclik-ve-yoksulluk-siniri/

[2] Asgari ücretli oranı yüzde 50’lerde: Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nun (DİSK-AR) hazırladığı Asgari Ücret Araştırması 2024 raporuna göre asgari ücret civarında bir ücretle çalışanların oranı yüzde 50’lerde. Yine rapora göre 2002’de asgari ücret altında ücret alanların oranı yüzde 18.5’ken 2022’de bu oran yüzde 33.8’e yükseldi. Asgari ücretin yüzde 5 fazlası ve altı ücret alanlar 2002’de yüzde 27.8’ken 2022’de yüzde 7.5’e, asgari ücretin yüzde 10 fazlası ve altı ücret alanlar ise 2002’de yüzde 30.7 iken 2022’de yüze 8.4’e düştü. Başka bir deyişle ortalama ücret giderek asgari ücrete yakınsadı:

https://gazeteoksijen.com/ekonomi/4-kisilik-asgari-ucretle-gecinen-aile-ogun-basina-69-lira-ayirabiliyor-215391

[3] “Türkiye’de Çocuk Olmak” ATO Bilgi Notu:

https://ato.org.tr/haberler/2023-haberleri/2605-turkiyede-cocuk-olmak-ato-bilgi-notu.html

[4] İPA: Her Üç Öğrenciden Biri Okul Aç Gidiyor:

https://www.indyturk.com/node/744896/haber/i%CC%87pa-her-%C3%BC%C3%A7-%C3%B6%C4%9Frenciden-biri-okul-a%C3%A7-gidiyor

[5] Poorer High-Ability UK Children Fall Behind Peers At School From Age Of 11 (İngiltere’de Daha Yoksul ve Yüksek Yetenekli Çocuklar 11 Yaşından İtibaren Okulda Akranlarının Gerisinde Kalıyor):

https://www.theguardian.com/education/article/2024/jun/24/poorer-high-ability-uk-children-fall-behind-peers-at-school-from-age-of-11

[6] How Malnutrition Affects Children’s Education? (Yetersiz Beslenme Çocukların Eğitimini Nasıl Etkiler?):

https://www.concern.org.uk/news/how-malnutrition-affects-childrens-education

[7] Özgül Öğrenme Güçlüğü Olan Çocuklarda Çinko ve B12 Vitamini Düzeyleri:

https://jpedres.org/tr/makaleler/ozgul-ogrenme-guclugu-olan-cocuklarda-cinko-ve-b12-vitamini-duzeyleri/doi/jpr.22448

[8] Avrupa’da Yıllık Gıda Enflasyonu Çift Hane Olan Ülke Yok-Neden Ucuza Gıda Tüketemiyoruz:

https://x.com/inanmutlu1

[9] Okul Kantinlerinde Fiyatlar Cep Yakıyor; Simit 25, Tost 85 Lira:

https://t24.com.tr/haber/okul-kantinlerinde-fiyatlar-cep-yakiyor-simit-25-tost-85-lira,1261741

[10] İsrail’in kıtlığı dayattığı Gazze’de son 24 saatte biri çocuk, 4 kişi daha açlıktan hayatını kaybetti:

https://www.aa.com.tr/tr/dunya/israilin-kitligi-dayattigi-gazzede-son-24-saatte-biri-cocuk-4-kisi-daha-acliktan-hayatini-kaybetti/3691063#

[11] Dünya Çapında 5 Yaşın Altındaki 190 Milyondan Fazla Çocuk Yetersiz Beslenmeden Etkilenmektedir:

https://www.unicefusa.org/what-unicef-does/childrens-health/nutrition/fight-childhood-malnutrition

[12] Çocuk İşçiliği ile Mücadele Günü: 14 Yaşındaki Arda Nasıl Öldü:

https://www.bbc.com/turkce/articles/c9wgz754qjno

Tarihler 7 Ekim’i gösterdiğinde insanlığın yüzüne kara bir leke vuruldu. Filistin halkına yönelik başlatılan soykırım, yalnızca bir işgal rejiminin barbarlığı değil; aynı zamanda Batılı güçlerin alenî ortaklığı, işbirlikçi yönetimlerin utanç verici sessizliği ve İslam ülkelerinin teslimiyetçi tutumuyla büyütülen küresel bir insanlık suçudur.

ABD, İngiltere, Almanya, Hollanda ve daha niceleri; bir yandan “insan hakları” ve “demokrasi” nutukları atarken diğer yandan Filistin halkını yerle bir eden bombaların finansörü ve tedarikçisi oldular. Bu ülkelerin verdiği sınırsız diplomatik, ekonomik ve askeri destek, yalnızca işgalciyi değil, tüm Batı’yı soykırımın doğrudan suç ortağı hâline getirmiştir.

Kundaktaki bebeklerin, yaşlıların, kadınların, okulların hastanelerin, yardım kuyruğu bekleyen sivillerin üzerine yağan bombaların her biri, Washington’un, Londra’nın, Berlin’in ve Amsterdam’ın imzasını taşımaktadır. Bu gerçek apaçık ortadayken, Batı’nın “medeniyet, demokrasi ve insan hakları” söylemleri artık sadece kan ve zulmün üzerini örten kirli bir perdeye dönüşmüştür.

Öte yandan, dünya halkları öfke ve direnişle sokakları doldururken ABD desteği ile işgalci Gazze’ye kara harekâtı başlattığı gün İslam İşbirliği Teşkilatı, tarihe geçecek bir utanç vesikasına imza atmıştır. Onlarca ülkenin bir araya gelmesine rağmen Filistin için ne siyasi bir irade ne ekonomik bir yaptırım ne de fiili bir caydırıcılık ortaya koyabilmişlerdir.

Sessiz kalarak, kınama bildirileriyle günü geçiştirerek, aslında Batı’nın kanlı plânlarına zımnen onay vermişlerdir. Bu teslimiyet, sadece Filistin’i değil, tüm İslam ümmetini hedef alan yeni işgal ve zulümlerin önünü açmaktadır.

Batı’nın kanlı ortaklığı ve İslam İşbirliği Teşkilatının teslimiyeti birleştiğinde ortaya çıkan tablo sadece Gazze’nin yıkımı değildir. Bu tablo, tüm insanlığa yayılan bir felaketin habercisidir. Çünkü zulüm karşısında sessizlik, zulmün meşruiyetini pekiştirir; zalimlerle iş birliği ise dünyayı cehenneme sürükler.

Bugün Filistin’de yaşananlar, yarın başka coğrafyalarda tekrarlanacaktır. Emperyalizm, işbirlikçiler sayesinde iştahını daha da kabartacak; insanlık değerleri daha da ayaklar altına alınacaktır.

Ne Batı’nın kanlı ortaklığı ne de İslam İşbirliği Teşkilatının teslimiyetçi suskunluğu ebedi kalacaktır! Halkların vicdanı, mazlumların duası ve direnenlerin iradesi, bu ihaneti tarihe gömecektir hem de bugünden yarına gömecektir ancak bu süreç, insanlığın daha ağır bedeller ödemesine yol açacaktır.

7 Ekim, sadece bir tarih değil; insanlığın utancını, Batı’nın ikiyüzlülüğünü, İslam ve Arap ülkelerinin acizliğini ve bize şu hakikati haykırmaktadır:

Ya zulme karşı direniriz ya da cehennem ateşi hepimizi yakar.

Gazze’de yaşananlar; İslam dünyasının resmî kurumlarının teslimiyeti, sivil toplumun ve âlimlerin çekingenlik ve suskunluğuyla büyüyen bir insanlık suçuna dönüşmüş ve hepsini soykırımın ortağı yapmıştır.

ABD’nin patronluğunda İngiltere, Almanya, Hollanda başta olmak üzere Batılı ülkeler, Filistin halkını hedef alan katliamın her aşamasında işgal rejiminin yanında saf tuttu. İslam ve Arap ülkeleri dolaylı ve doğrudan destek vererek soykırımın suç ortakları oldular.

Askerî destek: Bombaların, füzelerin ve tankların çoğu Batılı fabrikalarda üretildi.

Siyasi koruma: BM’de katliamları durdurma girişimleri Batı’nın vetolarıyla engellendi.

Ekonomik ortaklık: İşgal rejimi, milyarlarca dolarlık ticaret ve teknoloji transferiyle Batı ekonomilerinin ayrılmaz bir parçası hâline getirildi.

Dolayısıyla Batı, “insan hakları” söylemlerinin arkasında değil; doğrudan soykırımın içinde, kanlı bir ortaklıkla yer almaktadır.

İslam İşbirliği Teşkilatı gibi 57 ülkenin temsil ettiği bir kurum, Gazze’deki soykırıma karşı caydırıcı hiçbir adım atamadı.

Ne petrol karteli olarak ekonomik baskı uygulayabildi,

Ne diplomatik bir blok kurabildi,

Ne askeri caydırıcılık ihtimalini gündeme getirebildi!

Ne halklar, kendi iktidarlarını İsrail ile diplomatik ilişkileri kesmeye zorlayabildi,

Ne de ülkelerinin ticareti kesmesini sağlayabildi!

Yapılan tek şey, sonuçsuz kınamalar ve diplomatik dilin içi boş cümleleri oldu. Bu teslimiyet, aslında Batı’nın eliyle dökülen kanın İslam ülkelerinin sessiz onayıyla ve desteğiyle sürdüğünü gösterdi.

En acı tablo ise toplumların vicdanını temsil etmesi gereken sivil yapılar ve âlimler cephesinde ortaya çıktı. Normalde zalim karşısında söz söylemesi, ümmetin sesi olması gereken bu çevreler, çoğu zaman iktidarların baskısından, fon kaygılarından veya kişisel çıkar hesaplarından dolayı sessizliğe gömüldü.

STK’lar:
Birçok STK, hükümetlerin kırmızı çizgilerini aşmamak için gerçek bir tavır alamadı. İnsan hakları kuruluşları, Filistin için sert bir dil kullanmaktan çekindi. Yardım kuruluşları ise insani yardım adı altında yalnızca para topladılar; işin siyasi ve ahlaki boyutuna neredeyse hiç dokunmadılar. Yapılan açıklamalarda ya da eylemlerde hiçbir şekilde, hiçbir somut talep dillendirilmedi. Boş sloganlarla toplumların gazı alınmış oldu.

Âlimler ve Kanaat Önderleri:
Zulme karşı en gür sesin çıkması gereken cami ve üniversite kürsüleri ile ilmî meclisler, çoğu yerde suskunluğa mahkûm edildi. Bir kısmı iktidarlardan korktuğu için, bir kısmı maddi imkânlarını kaybetmemek için, bir kısmı da kişisel konforlarını bozmamak için sustu. Bu suskunluk, ümmetin en büyük kırılmalarından biridir.

Korku ve Bağımlılık:
Bugün STK’ların büyük bir bölümü devlet fonlarına veya Batılı kuruluşların hibelerine bağımlı hâle gelmiştir. Âlimler ise maaşlarını kaybetme, baskıya uğrama veya dışlanma korkusuyla hakikati dile getirmekten uzaklaştılar. Böylece ümmetin sesi olması gereken kesimler, zulmün karşısında bir nevi suskun ortak hâline geldi.

Unutulmamalıdır ki zulüm karşısında susmak, zulmü büyütür. STK’ların, âlimlerin ve kanaat önderlerinin sessizliği, Batı’nın ortaklığını tamamlayan üçüncü bir halkadır. Bu sessizlik, işgal rejiminin meşruiyetini artırmış, Batı’nın suçlarını görünmez kılmış, İslam ülkeleri yönetimlerinin işbirlikçiliğini, teslimiyet ve acizliğini normalleştirmiştir.

Bugün Filistin’de yaşanan trajedi, işte bu ittifakın sonucudur:

Batı’nın kanlı ortaklığı,

İslam ülkelerinin teslimiyeti,

Ümmetin vicdanı olması gerekenlerin sessizliği…

Tarih, bu dönemi mutlaka yazacaktır. Batı’nın kanlı ortaklığını, İslam ülkelerinin teslimiyetini ve suskun kalanların korkaklığını ifşa edecektir. Halklar ise, bir gün mutlaka bu ihanetlerin hesabını soracaktır.

7 Ekim, sadece bir işgal tarihinin değil; vicdanların test edildiği bir dönüm noktasıdır.

Kim zalimin yanında, kim mazlumun safında olduğu bu tarihle açığa çıkmıştır.

Ya zulme karşı direniriz, kendimiz ve çocuklarımız için insanca ve Müslümanca yaşayabileceğimiz bir dünya inşa ederiz ya da bu Siyonist terör bütün dünyayı cehenneme çevirir.

Birçok İslam ülkesi hükümeti, bir yandan Filistin’e destek açıklamaları yaparken, diğer yandan İsrail’le ticaretini sürdürdü.

Körfez ülkelerinin limanlarından işgal rejimine mal sevkiyatı devam etti.

Bazı Kuzey Afrika ülkeleri, ABD ve Batı ile yaptıkları anlaşmalar gereği İsrail’le normalleşmeye devam etti.

Türkiye, İsrail ilişkileri inişli çıkışlı bir çizgi izlese de zaman zaman diplomatik sertlikler yaşansa da ticaret olanca hızı ile devam etmekte, Azerbaycan petrolünün işgal rejimine aktarımı soykırım süresince hiçbir kesintiye uğramadan devam etti, ediyor.

Bu tablo, halkların öfkesinin neden iktidarların çizgisini değiştirmediğini ortaya koyuyor: Yeterli baskı yapılmadı! Halklar sokaklarda öfkesini haykırdı ama o öfke somut bir taleple birleşmedi.

Sonuç olarak “Halklar sorumluluğunu yerine getirmiştir!” diyemeyiz. Evet, Müslüman halklar Filistin için çok şey yaptı: sokaklara çıktı, yardım gönderdi, dua etti ama asıl sorumluluklarını yerine getirmedi, iktidarlarını köşeye sıkıştırıp İsrail’le her türlü bağı kesmeye zorlayamadı.

Bu nedenle Filistin davası hâlâ sahipsiz bırakılıyor çünkü zulmü durduracak güç yalnızca meydanlarda atılan sloganlarda değil, iktidarları değiştirecek örgütlü ve sürekli baskıdadır. Bu sorumluluğu ülkemizde yerine getiren çok az sayıda grup vardır. Bu gruplardan arkadaşlar da türlü baskılara maruz kaldılar; mazlumlara ve Gazze’ye sahip çıkmanın bedelini ödüyorlar! Şu âna kadar 245’ten fazla gözaltı, 12 tutuklama yapıldı. 2 kişi hâlâ tutuklu, 2 kişi ev hapsinde, 70’ten fazla kişinin yurt dışı yasağı var. Yani sürekli Filistin hamaseti yapan düzenbaz iktidar somut talepleri dillendiren herkesi bir şekilde cezalandırıyor!

Bütün bu tecrübelerden sonra şunu söyleyebiliriz: Gerçek dayanışma, sadece öfke duymak değildir; öfkeyi, iktidarların politikalarını kıracak/kuracak iradeye dönüştürmektir!

“Avrupa’dan Güney Amerika’ya kadar pek çok eğitim kurumu, İsrail kurumlarını boykot ediyor ancak İngiliz üniversiteleri bu eylemi desteklemediklerini açıklıyor.”

Dünyanın dört bir yanındaki üniversiteler, akademik kurumlar ve bilimsel kuruluşlar, İsrail’in Filistinlilere yönelik eylemlerine iştirak ettiği iddiaları üzerine İsrail akademisiyle olan bağlarını giderek kesiyor.

Gazze Sağlık Bakanlığı’na göre, bölgede 63.000’den fazla kişi öldü ve bunların çoğu sivil; gerçek kayıp sayısının muhtemelen çok daha yüksek olduğu belirtiliyor. Uzmanlar, yıkıma uğrayan Gazze’nin bazı bölgelerinde “insan yapımı” bir kıtlığın yaşandığını doğruluyor.

Buna cevap olarak giderek daha fazla akademik yapı, İsrail kurumlarından uzaklaşıyor. Geçen yıl Brezilya’daki Ceará Federal Üniversitesi, İsrail’deki bir üniversiteyle plânlanan bir inovasyon zirvesini iptal etti; Norveç, Belçika ve İspanya’daki birçok üniversite ise İsrailli kurumlarla bağlarını kesti. Trinity College Dublin gibi diğer üniversiteler de bu yaz aynı adımı attı.

Amsterdam Üniversitesi, Kudüs’teki İbrani Üniversitesi ile öğrenci değişim programını sonlandırdı ve Avrupa Sosyal Antropologlar Derneği, İsrail akademik kurumlarıyla iş birliği yapmayacağını açıkladı ve üyelerini de aynı şekilde hareket etmeye teşvik etti.

Tüm bu adımları atanlar genel bir akademik boykotu desteklemese de söz konusuhareket, İsrail’de akademi, ordu ve hükümet arasındaki bağlarla ilgili endişeleri yansıtıyor.

Filistin Akademik ve Kültürel Boykot Kampanyası’ndan Stephanie Adam, İsrail akademik kurumlarının İsrail’in onlarca yıldır süren askerî işgali, yerleşimci apartheid rejimi ve şimdi de soykırım eylemlerine iştirak ettiğini belirterek üniversitelerin “suç ortağı İsrail üniversiteleriyle bağlarını kesme konusunda ahlâkî ve yasal bir yükümlülüğü” olduğunu söyledi.

“Venki Ramakrishnan, boykot fikri hakkında karmaşık duygular taşıdığını ifade etti. Fotoğraf: Richard Saker/The Guardian”

Nobel ödüllü ve Royal Society eski başkanı Venki Ramakrishnan, boykotlarla ilgili karmaşık duygular içinde olduğunu ifade ederek “Bir yandan, İsrail hükümetinin Gazze’ye yaklaşımı son derece orantısız oldu ve binlerce sivili hatta küçük çocukları, ciddi şekilde etkiledi.” dedi ve sözlerine “Öte yandan, tanıdığım çoğu İsrailli akademisyen -arkadaş olarak saydıklarım dahil- Netanyahu ve hükümetinden nefret ediyor. Böyle bir boykot, İsrail hükümetinin eylemlerinden sorumlu olmayan ve aslında Filistinlilerin durumuna çok duyarlı olan kişilere ceza verir.” diye devam etti.

Bununla beraber İsrailli tarihçi ve siyaset bilimci Ilan Pappé, birçok akademisyenin Filistinlilerin durumuna duyarlı olduğu iddiasını reddetti. “Böyle olsaydı, savaşın bir soykırım olduğu için değil, rehineleri geri getirmediği için -İsrail’de yasa dışı kabul edilen- gösterilere katılan birkaç yüz cesur İsrailli arasında görürdüm.” dedi ve İsrail’deki akademisyenlerin büyük çoğunluğunun orduda hizmet etmeyi reddetmediğini ekledi.

Pappé, akademisyenlerin gizli servis, polis ve hükümetin Filistinlileri günlük olarak baskılayan kurumlarına eğitim verdiklerini belirtti.

Akademik boykotu değerlendiren Pappé, bunun “İsrail akademik kurumlarıyla çok sert ve zorlu ama gerekli bir konuşma” olduğunu ve onlara sorumluluklarını gösterdiğini söyledi ve “Bu, 77 yıldır süregelen bir gerçeğin farkına varmalarını sağlayacak ve İsrail akademisine artık bu tür davranışların bir bedeli olduğunu gösterecektir.” dedi.

Glasgow Üniversitesi rektörü ve Filistin kökenli İngiliz cerrah Ghassan Soleiman Abu-Sittah, İngiltere’deki öğrenciler ve akademisyenlerin İsrail’e akademik boykot yapılması için çaba gösterdiklerini ancak üniversitelerin yönetim organları tarafından engellendiklerini söyledi ve “İsraillilerin yaptığı şeylere duyulan ahlâkî öfke, giderek daha fazla akademisyenin kişisel kararlar almasına ve onları İsraillilerle ortak projelere katılmamaya yöneltiyor.” dedi.

Akademik bağların kopmasının İsrailli araştırmacılar veya Netanyahu hükümeti üzerinde herhangi bir etkisi olup olmadığı tartışmalı: Bazı İsrailli akademisyenler bunun araştırmalarını veya uzun süreli iş birliklerini etkilemediğini belirtiyor ancak bu hareket yayılmaya devam ederse durum değişebilir.

Uzmanlar, İsrail kurumları ile Ivy League ve Batı Avrupa üniversiteleri arasındaki iş birliklerinin önemine dikkat çekiyor.

Araştırma fonlarına getirilecek engeller, hem İsrail üniversiteleri hem de ülke için mühim sorunlar çıkarabilir zira İsrail ekonomisi yoğun biçimde bilim ve teknolojiye dayanıyor.

Bu endişeler gerçek: 2021’den bu yana İsrail, AB’nin Horizon Europe programından bilimsel araştırmalar için net 875,9 milyon € aldı ancak Temmuz ayında Avrupa Komisyonu, İsrail’in Horizon Europe programındaki üyeliğinin kısmen askıya alınmasını önerdi.

AB Komisyonu sözcüsü Thomas Regnier, “Bu öneri, EIC Accelerator’a katılan İsrail kurumlarını etkileyecektir. Bu program; siber güvenlik, drone ve yapay zekâ gibi potansiyel çift kullanımlı yenilikçi teknolojilere sahip start-up’ları ve KOBİ’leri kapsıyor.” dedi

“İsrailli tarihçi Ilan Pappé, boykotların İsrail akademisine ülkenin eylemlerinin sonuçları olduğunu göstereceğini söyledi. Fotoğraf: Murdo Macleod/The Guardian”

Programın şu anda askıya alma olasılığı düşük görünüyor; üye 10 ülke, İsrail ile diyaloğu sürdürmenin daha iyi olduğunu savunuyor ancak Horizon Europe’un 2028’de başlayacak bir sonraki programından İsrail’in dışlanması ihtimali endişe yaratıyor.

Adam; mezkûr akademik eylemlerin etkili olduğuna dair işaretler olduğunu, İsrail hükümetinin Mayıs 2024’te soykırımın ateşlediği akademik boykotu engellemek için özel olarak 22 milyon € ayırdığını ve İsrail’in AB araştırma fonlarından aldığı payın azaldığını belirtti.

Geçen perşembe günü Horizon Europe programı kapsamında Avrupa Araştırma Konseyi tarafından 2025’te başlangıç hibeleri almaya hak kazanan 478 aday kariyer araştırmacısından sadece 10’unun İsrailli olduğu ilan edilmişti. Hâlbuki bir önceki yılın 494 hibe alıcısından 30’u İsrailli idi.

Fon akışı durur ve prestijli iş birlikleri sona ererse araştırmacıların İsrail’den ayrılacağı ve bu ayrılacak araştırmacıların geri dönmeme ihtimali olduğu, bu durumun zaten tıp alanında endişe yaratan bir “beyin göçü” yaratacağı iddia ediliyor.

srailli araştırmacılar, Guardian’a, akademinin boykot için yanlış hedef olduğunu söylerken bazı uzmanlar tek başına akademik boykotun etkili olmayacağını ancak bunun güçlü bir araç olduğunu savunuyor.

Bütün bu değerlendirmelere rağmen Abu-Sittah, “Akademik boykot tehdidi, İsrail hükümetini bu soykırımı sonlandırmaya zorlamak için önemlidir.” diyor.

Kaynak: theguardian.com