Söyleşiler
Filistin İslami Cihad’ı: “Oslo Bitti”
Drop Site News’in özel haberinde İslami Cihad’ın üst düzey liderlerinden Dr. Muhammed el-Hindi; 7 Ekim’i, İsrail’e karşı savaşı ve Trump’ın mı yoksa Biden’ın mı Filistin için daha iyi olacağını Jeremy Scahill ile tartışıyor.
Jeremy Scahill: Dr. Muhammed el-Hindi, bu röportajı yapmayı kabul ettiğiniz için teşekkür ederim. Batılı bir muhabirin Filistin İslami Cihadı’nın liderlerinden biriyle röportaj yapabilmesi alışılmadık bir durum. Örgütün siyasi ideolojisini ve hedeflerini açıklar mısınız?
Muhammed el-Hindi: Merhametli ve şefkatli olan Allah’ın adıyla. Her şeyden önce, İslami Cihad genellikle savaşan bir grup olarak algılanır. Ancak bu izlenim doğru değildir. Hareketimiz, kuruluşunun ilk aşamalarında İsrail’e karşı aktif bir mücadeleye girmeden önce kendi vizyonunu ve anlayışını geliştirmeye çalışmıştır. Siyasi gerçekliğe dair bir vizyon, İslam dünyasını ve bölgenin tarihini anlamak. Yani silaha sarılmadan önce entelektüel bir tartışma olarak başladı. Ancak sonuçta yaptığı analiz, İsrail’i kurma projesinin Batılı bir proje olduğu yönündeydi. Batı’nın Yahudilerle sorunları vardı. Kısacası, antisemitizmin Doğu’da var olmayan bir Avrupa sorunu olduğu söylenebilir. Ancak bu sorun Filistin halkı ve bölge pahasına çözüldü. Siyonist proje ilk etapta Yahudilerle ilgili değildir. Aksine, bölgeyi kontrol etmeyi ve bağımsızlığını ve gelişimini engellemeyi amaçlayan bir Batı sömürgeleştirme projesidir.
Siyonist projenin özünde bu var. Bizim Yahudilerle tek başına bir sorunumuz yok. Bizim sorunumuz daha ziyade 1948’de kaynaklarımızı ve vatanımızı gasp ederek bizi yerimizden etmeye dayanan ırkçı bir hareket olarak Siyonizm ile. Bu, İslami Cihad hareketinin üzerine kurulduğu kurucu siyasi vizyondu. Bizim vizyonumuz Filistin halkının kültürünü, tarihini ve inancını oluşturan İslam’a dayanıyordu.
Bu vizyona, siyasi gerçekliğe ve İslam tarihine ilişkin bu anlayışa dayanarak hareket kuruldu. Bu tartışma 1970’lerin ortalarında Mısır üniversitelerinde öğrenciyken erken bir aşamada başladı. Ancak bu vizyon, işgal altındaki Gazze Şeridi’ne döndüğümüzde tercüme edildi. İşgal olduğu için direnişin olması zorunluydu. Böylece İslami Cihad, Mısır üniversitelerinden döndükten sonra 1980’lerin başında direnişe başladı.
Dolayısıyla direniş, işgalin varlığına dayalı olarak ortaya çıktı. Dindar, Müslüman bir halk olarak direnişimizi anlayışımıza, tarihimize ve inancımıza dayandırıyoruz. Bu nedenle bazıları İslami Cihad’ı, İslami aşırılık ile o dönemde El Fetih ve Filistin soluna dayanan ulusal hareket arasında bir yerde duran bir hareket olarak tanımladı. Kısacası biz, kökleri halkımızın inanç, kültür ve itikadına, yani İslam’a dayanan ulusal bir Filistin direniş hareketiyiz.
Jeremy Scahill: Filistin İslami Cihad’ın ulusal bir direniş hareketi olduğunu söylediğinizde silahlı mücadeleden bahsediyorsunuz.
Muhammed el-Hindi: Hayır, İslami Cihad fikrinden bahsediyorum.
Jeremy Scahill: O halde söyledikleriniz bağlamında bir direniş grubunun ne olduğunu nasıl tanımlıyorsunuz?
Muhammed el-Hindi: İşgal olduğu sürece direniş de olmalıdır. Biz direnişimize 1948’deki Nakba ve ardından 1967’de Batı Şeria ve Gazze Şeridi’nin işgali ile işgalin varlığında başladık. Biz Gazze Şeridi’nde ortaya çıktık ve hareket daha sonra işgal altındaki Batı Şeria’ya yayıldı. İşgal, tüm dünyanın görebileceği uygulamalarda bulunuyordu. Ancak ne yazık ki sessiz kaldılar çünkü Siyonist proje nihayetinde Batılı bir projedir. Bu nedenle 1987’de, Birinci İntifada’da, dönemin İsrail Başbakanı Rabin döneminde, ayaklanmaya katılan çocuklara karşı son derece baskıcı bir politika olan ‘kemik kırma’ politikasını kullandılar. Kelimenin tam anlamıyla, bir asker bir çocuğun elini bir taşa tutuyor ve ardından başka bir taşla kırıyordu. Kelimenin tam anlamıyla uygulanıyordu. Dolayısıyla İsrail’in uyguladığı bu şiddet altında büyüdük ve bu da direnmeyi gerekli kıldı.
Jeremy Scahill: Ama örneğin Filistin İslami Cihadı seçimlere katılmıyor.
Muhammed el-Hindi: Bu doğru değil. Filistin Üniversitelerindeki öğrenci seçimlerine katılıyoruz. Sendikaların seçimlerine katılıyoruz, tüm Filistinli sendikaların: doktorlar, öğretmenler, avukatlar, mühendisler. Tüm sendikaların. Yaklaşık 13 sendika. Ve bazı başka sendikaların kurulmasında da inisiyatif aldık. Ancak bu izlenim ya da algı 2006 Filistin yasama konseyi seçimlerine katılmadığımız için oluştu. Katılımdan kaçınmanın kendisi de bir katılım biçimi, bir siyasi duruş biçimidir. Ulusal düzeyde bazı temel ilkelerden taviz veren Oslo Anlaşması’na karşı bir pozisyon aldık; bu anlaşma, Filistin halkına danışılmadığı gibi FKÖ’nün diğer üyelerine ve gruplarına da danışılmadığı için demokratik değildir. Bu anlaşma, Filistin halkının arkasından yapılmıştır. Dolayısıyla İslami Cihad’ın pozisyonu, bu anlaşmadan doğan herhangi bir düzenlemeyi ya da otorite seçimini boykot etmek olmuştur. Bu, kendi başına siyasi bir tutumdur. Biz diğer tüm seçimlere katılıyoruz.
Jeremy Scahill: Filistin İslami Cihad’ı ile Hamas arasındaki ilişki nedir?
Muhammed el-Hindi: İlk olarak, kurucu ilkeler açısından İslam, Filistin halkının inancını, kültürünü ve tarihini oluşturmaktadır. Müslümanlar için bir inanç, Hıristiyanlar için ise bir kültürdür. Hem Hamas hem de İslami Cihad, halkımızın inancını ve Hıristiyanlar söz konusu olduğunda kültürlerini bir çıkış noktası olarak kullanmaktadır. Ayrıca Oslo Anlaşması karşısındaki tutumumuz ve bu anlaşmayı reddetmemiz, direniş zorunluluğu ve Filistin’in temel ilkelerinin korunması konularında Hamas ile siyasi vizyonumuzun bazı yönlerinde hemfikiriz. Öte yandan vizyonumuzla ya da seçimler gibi bazı siyasi konularla ilgili anlaşmazlıklar da var. Bizim bir duruşumuz vardı, Hamas’ın farklı bir duruşu vardı vs. Yani bazı siyasi konularda İslami Cihad Hamas’tan farklı bir pozisyona sahip. Geçmişte farklılıklarımız daha belirgindi. Ancak zamanla iki hareket arasındaki anlaşmazlıkların kapsamı azalmaya başladı.
Jeremy Scahill: Size Aksâ Tûfânı Operasyonu’na giden iki yıllık dönemi sormak istiyorum. 2021 yılında İsrail’in Gazze’ye yönelik bombardıman kampanyası vardı. Bunu takip eden iki yıl boyunca da İsrailliler İslami Cihad liderlerini hedef almaya ve onlara suikastlar düzenlemeye devam etti. Belki de bu dönemi ve hareketinizin 2021’deki yoğun savaşın sonundan 7 Ekim 2023’e kadar İsrail’in saldırılarını nasıl deneyimlediğini anlatarak başlayabiliriz. Ayrıca, İslami Cihad, İsrail’e roket saldırıları düzenliyordu ve Hamas büyük ölçüde bunun dışında kalıyordu ya da en azından doğrudan katılmadıklarını söylüyordu. İslami Cihad’ı kınamıyorlardı ama buna katılmadıklarını söylüyorlardı.
Muhammed el-Hindi: Öncelikle İsrail, Filistin direniş hareketlerinin askeri ya da siyasi liderlerini ortadan kaldırmanın bu hareketleri etkileyeceği yanılsaması içinde. Belirttiğiniz iki yıl içinde İslami Cihad bir suikast dalgasına, aslında üç dalgaya maruz kaldı. Dolayısıyla İslami Cihad, Filistin halkını savunmak ve askeri yapı Kudüs Tugayları’ndaki liderlere karşı işlenen bu suçlara karşılık vermekle meşgul oldu. Hamas, bu üç çatışma sırasında müdahale etmedi. Ancak dediğiniz gibi Filistin direnişini ve roket fırlatılmasını kınamadı. Nitekim siyasi pozisyonunda İslami Cihad’ın yanında durarak bunun Siyonist suçlara karşı normal bir yanıt olduğunu ifade etti. Bazıları, özellikle İsrail’de ve bazı bölgesel medya kuruluşları, Hamas’ı İslami Cihad’ı terk ettiği için küçük düşürmeye çalıştı ve yönetiminden sorumlu olduğu için Gazze’ye yönelik Siyonist saldırıyı savuşturmaya yardımcı olabileceğini söyledi. Ancak şunu açıklığa kavuşturmak isterim ki İslami Cihad, müdahale olmaksızın uzun süre İsrail’e karşı koyma ve cevap verme kapasitesine sahipti. Eğer Hamas bunu yapabilecek kapasitede olmasaydı, katılmadığı için onu suçlayabilirdik ama İslami Cihad bunu yapabilecek kapasitede olduğunu kanıtladı ve İsrail, Kahire’de İslami Cihad hareketiyle müzakerelere girmek zorunda kaldı. Mısırlılarla bu müzakereleri ben yürütüyordum. Bir anlaşmaya vardık. Gözlemciler bu olayı Hamas ile İslami Cihad’ın arasını açmak için kullanmasınlar. Aksine İslami Cihad Hamas’ın pozisyonunu anladı ve üç çatışmada bu savaşı tek başımıza yönetebileceğimize karar verdi ve oldukça da iyi yönettik.
7 Ekim Operasyonu
Jeremy Scahill: Aksâ Tûfânı Operasyonu nasıl ortaya çıktı? Bu fikri kim ortaya attı? İslami Cihad ya da Hamas’tan mı geldi yoksa İsrail’e verilecek olası yanıtları ya da bir tür saldırı başlatmanın olumlu ve olumsuz yanlarını değerlendiren ortak bir komite mi vardı? Bunun nasıl organize edildiğini anlamaya çalışıyorum.
Muhammed el-Hindi: Hamas ya da daha doğru bir ifadeyle El-Kassam, Aksâ Tûfânı için hazırlanıyordu ve kimsenin bundan haberi yoktu. Bir gün önce, 6 Ekim’de biz İslami Cihad olarak İslami Cihad hareketinin yıldönümünü kutladık. Kutlamaya binlerce kişi katılmıştı ve herkes gibi biz de gafil avlanmıştık. Ancak Tûfan’ı öğrendikten çok kısa bir süre sonra bu savaşa girdik. Bir direniş hareketi olarak saldırganlığa derhal karşı koymak bizim görevimizdi.
Jeremy Scahill: Sadece açıklığa kavuşturmak için: İslami Cihad’ın, hatta özel kuvvetlerinin bile, çitlerin ve duvarların yıkıldığı sabaha kadar bu olayın planlanmasına hiç dâhil olmadığını mı söylüyorsunuz?
Muhammed el-Hindi: Doğru.
Jeremy Scahill: Kuvvetleriniz savaş alanına girmeye başladığında, özellikle askeri üsler olmak üzere İsrail’in kontrol alanlarının ne kadar derinlerine inebildiklerine şaşırdınız mı?
Muhammed el-Hindi: Bütün dünya şaşırdı! İsrail askeri birlikleri bir anda buharlaştı.
Jeremy Scahill: Operasyonlar başladıktan sonra İslami Cihad’ın askeri komutanları sahadaki adamlarına emir verebiliyor muydu? Plânlamaya katılmadıkları düşünüldüğünde, askerleriniz savaşa girdikten sonra İslami Cihad onlar için yönergeler ya da hedefler yayımladı mı? O zaman savaşa katılan İslami Cihad güçlerine emirler nasıl veriliyordu?
Muhammed el-Hindi: Başlangıçta hareketimizin askeri komutanları çatışmaya girme emri vermeye başladı. Kısa bir süre sonra İslami Cihad’ın Kudüs Tugayları da savaşa katıldı ve çatışmalar başladı. Bir direniş hareketi olarak bizim görevimiz işgale ve bu saldırganlığa karşı savaşmaktı. Ne zaman bir çatışma çıksa Kudüs Tugayları rolünü üstlenir ve çatışmaya girer.
Jeremy Scahill: Medyadaki ilk haberleri izlemeye başladığınızda -ilk haberlerin bazılarında çoğu sivil, iki bin kişinin öldürüldüğü söyleniyordu, ancak daha sonra bu sayılar azaltıldı ve sivillerin yanı sıra çok sayıda İsrail askerinin de öldürüldüğü anlaşıldı- İsrail devletinden bu operasyonlara nasıl bir tepki bekliyordunuz?
Mohammed Al-Hindi: İsrail’in yalan üzerine kurulu olduğunu biliyoruz ve bu da bir başka yalandı. Başından beri Batı’ya yönelik çok sayıda yanıltıcı bilgi olduğunu fark ettik. Elbette güçlü bir karşılık verileceğini bekliyorduk. Ancak zaman içinde bu yalanlar ortaya çıkmaya başladı. İsrail’in 7 Ekim’e verdiği yanıt herhangi bir yasaya tabi değildi. Ne askeri yasalar ne işgal yasaları ne de herhangi bir yasa… Zamanla, şimdiye kadar kimsenin bilmediği daha fazla suçun ortaya çıkacağına inanıyorum. Özellikle de Gazze’nin hemen dışında tutuklanan ve birçoğu sahada infaz edilen tutuklularla ilgili olarak.
Jeremy Scahill: Sizce 7 Ekim operasyonlarının doğrudan hedefleri neydi?
Muhammed el-Hindi: Birincisi; bu, çatışmanın başka bir bölümü. Bu şekilde patlak verdi ama 1948’den bu yana devam eden uzun, acı ve kanlı çatışmanın bir başka bölümü. 1948 derken çok büyük suçların işlendiği Nakba’dan bahsediyoruz. Yaklaşık 500 Filistin köyü yok edildi. Filistin halkı 1948’den beri savaşıyor. Bilirsiniz ya da bilmezsiniz, en az bir şehidi olmayan Filistinli aile yoktur. İsrail’in Batı dünyasını yanıltmak için uydurduğu tüm yalan haberler ortada ama Batı bunu kabul ediyor ve istiyor çünkü İsrail’i bölgede bir kontrol ve hegemonya projesi olarak tutmak istiyorlar. İşte 7 Ekim’de yaşananlar bu suçların bir uzantısıdır. Aynı zamanda Filistin halkının yok edilemeyeceğinin de kanıtıdır. Kısacası İsrail ve ABD sadece Gazze’de değil her yerde Filistin davasını tamamen bitirmek istiyordu.
Filistin halkının haklarını göz ardı eden ve bölgede Filistin halkının haklarından uzak güvenlik ve ekonomik ittifaklar kurarak bölgeyi güvenlik açısından düzenlemeyi amaçlayan İbrahim Anlaşması’ndan sonra işler daha da netleşmeye başladı. Açıkçası, Filistin halkı ölmedi ve kendilerini ve haklarını savunmaları bekleniyordu. Haklarını tam olarak almadıkları sürece bölgede daha fazla kandan başka bir şey olmayacaktır. Aksâ Tûfânı’nı bu bağlamda anlamalıyız: 7 Ekim bağlamında değil, 1948 bağlamında.
Jeremy Scahill: Bu operasyonlar için neden özellikle bugünün seçildiğine dâir bir fikriniz var mı?
Muhammed el-Hindi: Bu, El-Kassam’ın takdirinde olan bir konu. Ancak şunu söyleyebilirim ki Gazze 17 yıldır abluka altında. Batı Şeria ve Gazze’de işlenen suçlar var. Siyonist düşmandan farklı olarak bölge için yeni bir düşmanın icat edildiği bölgesel bir siyasi ortam var. Biz bunu, bu bağlamda anlıyoruz. Dolayısıyla savaşan bir grup düzenlemelerini yapar, kararını alır ve uygun koşullar hakkında hüküm verir. Kuşkusuz koşullar gerçekten de uygundu.
Jeremy Scahill: Size 7 Ekim’de sivillerin esir alınmasıyla ilgili bir soru sormak istiyorum. Hamas yetkilileri bana, güçlerinin asker olmayan kadınları ya da çocukları esir olarak Gazze’ye geri götürmek için herhangi bir emir almadığını söyledi. Hamas bana, esasen Gazze’yi çevreleyen çit ve duvar yıkıldığında ve ikinci ve üçüncü dalga insanlar geldiğinde -buna sıradan insanlar ya da operasyona resmi olarak katılmayan insanlar da dahildi- İsrailli sivilleri Gazze’ye geri götürmeye başladıklarını ve ardından Hamas’ın esasen bu insanları bulması ve İsrail’e iade etmeyi teklif etmesi gerektiğini söyledi. Gazze’ye götürülen sivillerden ne anlıyorsunuz?
Muhammed el-Hindi: Hamas bunu zaten ilan etti. İslami Cihad’da bir erkek çocuğumuz ve yaşlı bir kadınımız vardı. Erken bir aşamada bir bildiri yayımladık ve güvenlik koşullarının uygun olması halinde her ikisini de karşılıksız olarak serbest bırakmak istediğimizi söyledik. Bu o zaman kamuoyuna açıklanmış ve filme alınmıştı. Yani, evet, bu mesele vardı, özellikle de çocukların, kadınların ve yaşlıların yanlışlıkla içeri alınması. Biz pozisyonumuzu beyan ettik, kayıtlara da bakabilirsiniz. Dedik ki bu insanlar bizim gözetimimiz altında ve bir videoda göründüler, çocuk ve yaşlı kadın ve güvenlik koşulları elverdiği takdirde onları bu şekilde bırakmaya hazırdık. Daha sonra ilk anlaşma dahilinde serbest bırakıldılar.
Jeremy Scahill: Sizce tarih, 7 Ekim olaylarını ve o tarihten bu yana geçen ayları nasıl görecek?
Muhammed el-Hindi: İsrail için 7 Ekim’de siyasi, askeri ve istihbarat olmak üzere her düzeyde büyük bir stratejik başarısızlık yaşandı. Bu aynı zamanda İsrail’in koruyucuları için de bir başarısızlıktı. Bunu takip eden dokuz ay da sivillere karşı işlenen suçlar, Gazze’nin yerle bir edilmesi, aç bırakma politikasının uygulanması nedeniyle daha büyük bir başarısızlıktı. Tüm bunlar askeri ve ahlaki başarısızlığa eklendi. İsrail’in imajı zedelendi. Yıllarca dünyaya sattığı mağduriyet imajı sona erdi. Aranan bir suçlu haline gelmiştir. Dolayısıyla İsrail hem imaj ve söylem düzeyinde hem de ahlaki düzeyde kaybetmiştir. Dahası, ordu hiçbir hedefine ulaşamadı ve tükendi. Dolayısıyla birbirini takip eden aylar askeri, siyasi, ahlaki ve İsrail’in imajı açısından her düzeyde daha fazla başarısızlığa neden oldu.
Jeremy Scahill: Siz İslami Cihad’ın baş siyasi müzakerecisisiniz. Ateşkes ya da Gazze kuşatmasının sona erdirilmesi müzakerelerine doğrudan katılıyor musunuz?
Muhammed el-Hindi: Bir şeyi açıklığa kavuşturmak istiyorum. Bu müzakerelerde biz direniş grupları olarak Hamas’ı müzakereleri yürütmekle görevlendirdik. Çeşitli nedenlerden dolayı Hamas’ın müzakereleri yönetmesi konusunda anlaştık. Hamas’ın bu müzakerelerde pes etmeyeceği konusunda bize güvence verildi çünkü Hamas, İslami Cihad’dan daha fazla hedefte.
Dolayısıyla bu müzakerelerde İsrail’den, ABD’den ya da başkalarından belgeler sunuluyor. Hamas, bu belgeleri bize sunar, biz de bunları tartışır ve geri bildirimde bulunuruz. Buna dayanarak Hamas yanıt verir. Yani yanıt Hamas’ın değil, direnişin ve gruplarının yanıtıdır.
Hamas, direniş grupları tarafından görevlendirilen baş müzakerecidir. Direniş gruplarıyla yapılan önerileri tartışır ve direniş gruplarının görüşünü yansıtan bir yanıt verir. Hamas gruplar adına müzakere etmekle görevli ve yetkilidir.
Diğer bir nokta ise İsrail’in müzakereler konusunda direniş gruplarının arasını açmaya çalışmasıdır. Netanyahu, yaklaşık dört ay önce BM temsilcisinden Kudüs’te kendisiyle görüşmesini bizzat istedi. Netanyahu ve müzakere ekibi temsilciden, Lübnan’a gitmesini ve İslami Cihad ile görüşerek Netanyahu’nun İslami Cihad ile doğrudan müzakerelere girmeye hazır olduğu ve esir değişimi konusunda onlarla bir anlaşmaya varma konusunda yumuşak davranacağı mesajını iletmesini istedi.
Yaklaşık üç ay önceydi, BM temsilcisi Lübnan’daki kardeşlerimizden biriyle, İslami Cihad yetkilisiyle görüşmeye geldi ve Netanyahu’nun mesajını iletti. Netanyahu’nun Hamas ve İslami Cihad arasında bir çatlak yaratmaya çalıştığını fark ettik ve ona bu fırsatı vermedik. Bunu o zaman duyurduk ama bu konuda büyük bir yaygara koparmaya çalışmadık. Lübnan gazetesi el-Ahbar’da bu konudan bahsettik. Ertesi gün bazı İsrail gazeteleri bu konudan bahsetti. Bazı bölgesel güçler de İslami Cihad’ı toplantılara ve görüşmelere davet etmeye çalıştı ama biz o kapıyı da kapalı tuttuk. Yani bir delegasyon oluşturup ziyaretler yapmak istedik ama bireysel müzakereler başlatmaya çalıştıklarını fark ettik ve bu teklifleri geri çevirdik.
Tek Devlet mi, İki Devlet mi, Yoksa Sürekli Savaş Hâli mi?
Jeremy Scahill: Filistin’in diğer bölgelerinde, işgal altındaki Batı Şeria’da ve başka yerlerde de güçleriniz var. 7 Ekim’in hemen ardından Gazze dışındaki diğer bölgelerde neden koordineli ayaklanmalar olmadığını merak ediyorum. Bunun stratejik bir karar mı olduğunu yoksa İslami Cihad liderliğinin güçlerini geride mi tuttuğunu merak ediyorum. Bu operasyonun neden Filistin’in diğer bölgelerine yayılmadığını anlamaya çalışıyorum.
Muhammed el-Hindi: Batı Şeria’da direniş var, tırmanıyor ve İslami Cihad da buna katılıyor hatta ona öncülük ediyor. Batı Şeria’da her gün tutuklamalar oluyor. Tutuklamaların ve diğer suçların işlenmediği bir gün bile geçmiyor. Batı Şeria’da 7 Ekim’den bu yana 500’den fazla şehit verildi ve binlerce yaralıya ek olarak yaklaşık 10.000 kişi gözaltına alındı. Yani Batı Şeria gerçekten de katılıyor ancak Gazze’de işlenen suçların büyüklüğü nedeniyle bu durum medyada pek yer bulmuyor.
Uluslararası alanda da Lübnan’da ve Kızıldeniz’de, Yemen’de başka açık cepheler var. Onların cepheleri Gazze cephesini destekliyor. Gazze Şeridi’ne yönelik saldırı durana kadar bu cephelerdeki savaşın bitmeyeceğine karar verdiler. Lübnan’da mülteci kampları olduğu için İslami Cihad, Lübnan’da da mevcuttur ve Lübnan’daki bu çatışmanın bir parçasıdır ancak bu cephenin ana bölümünü Hizbullah oluşturmaktadır.
Jeremy Scahill: Bu noktada tam bir intifada için koşulların mevcut olduğunu düşünüyor musunuz?
Muhammed el-Hindi: Batı Şeria’da siyasi ufkun kapalı olduğuna inanıyorum. İsrail’de, hükümet üyelerinin ya da bileşenlerinin programının kamuoyu tarafından bilindiğine inanmayan aşırılık yanlısı bir hükümet var. İsrail Maliye Bakanı Smotrich, Filistinliler için seçeneklerin ya tamamen teslim olmak ve İsrail için işçi olarak çalışmak ya yerlerinden edilmek ya da öldürülmek olduğundan bahsediyor. Buna “çözüm programı” diyorlar. Bu, ilan edilmiş bir program ve bu Siyonist hükümetin temel bir parçasıdır. İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı Ben-Gvir de benzer bir programa sahip. Yani bir Filistin devleti için siyasi ufuk tıkanmış durumda ve Filistin halkı bunu biliyor. Öte yandan İsrail’in Gazze Şeridi’nde işlediği suçların büyüklüğü, bunların bölgede demokrasi vahası olduğunu iddia eden bir devletten ya da kanun ve kurallarla yönetilen bir ordudan gelemeyeceğini göstermiştir. Aksine sivilleri, kadınları ve çocukları öldüren ve liderleri savaş suçlarından uluslararası mahkemelerde yargılanan bir katiller ve suçlular çetesidir. Dolayısıyla engellenen ufuk ve bu suçların büyüklüğü tam olarak bir intifadaya yol açmaktadır.
İntifadanın şu anda Batı Şeria’da aldığı biçim, İsrail’in büyük güvenlik baskısı nedeniyle halkın çok az katılımını içeriyor. Daha önce de belirttiğim gibi, düşman hapishanelerinde 10,000’den fazla tutuklu var. Ayrıca operasyonlar da durmuş değil. Bu insanların aileleri, destekçileri, örgütleri yok değil; aynı şey tutuklular için de geçerli. Bu büyüklük, umarım yakın gelecekte büyük bir halk ayaklanmasına zemin hazırlar.
Şunu da eklemek isterim ki Batı Şeria’da ne Hamas var ne de 7 Ekim! Batı Şeria’da var olan Oslo’dur. Bununla birlikte, Batı Şeria’da yerleşimcilerin saldırıları olağan bir durumdur. Binlerce yerleşimci, Siyonist ordu ve polis de dahil olmak üzere tüm resmi yapılardan uzakta silahlandırılıyor. Bunlar Ben-Gvir’in milisleridir. Batı Şeria’da işlenen suçların eşi benzeri görülmemiştir. Bugün inşa edilen ve tanınan yerleşimler, radikal İsrail hükümetlerinin bile tanımayı reddettiği keyfi yerleşimci kümelenmeleridir. Bununla birlikte şimdi yasallaştırılıyorlar.
Gazze’de Filistinliler öldürülüyor. Batı Şeria’da ise yerleşime dönüştürülen topraklarını ve geçim kaynaklarını kaybediyorlar. Bu yüzden Batı Şeria’daki durum patlayacak ve bunun büyük kanlı bir çatışma olacağına inanıyorum. Batı artık görmezden gelip Gazze’den ve Gazze’nin yönetiminden bahsediyor ama İsrail ve Netanyahu, Filistin Yönetimi’nin Gazze’deki varlığını dahî reddediyor. Batı Şeria’da, Oslo Mutabakatı uyarınca çalışan ve kendisini sözde “güvenlik koordinasyonu” ile sınırlayan Filistin Yönetimi’nden uzak alternatifler üretmeye çalışıyor. Dolayısıyla ufuk, tamamen kapatılmıştır. Batı Şeria’daki çatışma kanlı olacak. O zaman Batı dönüp “iki devletli çözüm” diyecekti. Ancak bu çok saçma çünkü sahada gördüklerimiz, duyduğumuz ve hiçbir değeri olmayan ifadelerden daha alâkalı.
Jeremy Scahill: Herhangi bir muhabirin herhangi bir Filistinliye sorduğu en klişe soru şudur: “İki devletli çözüm hakkında ne düşünüyorsunuz?” Ancak Biden yönetiminin dayattığı şey, bu! Hamas yetkilileriyle görüştüğümde, Filistin halkının demokratik iradesinin 1967 sınırları boyunca bir devlet kurması halinde Hamas’ın buna engel olmayacağını söylüyorlar. İslami Cihad’ın bu konudaki tutumu nedir?
Muhammed el-Hindi: Bu gerçekçi bir soru değil. Hiçbir şey bu soruya bağlı değil. Yaser Arafat, Oslo Anlaşmalarını imzalayarak iki devletli çözümü kabul etti ve FKÖ’nün başkanıydı; onun adına imza attı. 31 yıl sonra Filistin devletinin kurulacağı varsayılan topraklar ikinci İsrail oldu. Yerleşimcilerin devleti haline geldiler. Öyle görünüyor ki iki devletli çözüm, 1948’deki ilk İsrail devleti ve 1967’deki ikinci İsrail devleti ile ilgiliydi.
Gazze bile 17 yıldır boğucu bir abluka altında çünkü 2,5 milyon Filistinlinin yaşadığı bu dar toprak parçası olan Gazze’yi kimse istemiyor. Dolayısıyla Batı, iki devletli çözüm sorusuyla birlikte şunu soruyor: “İki devletli çözüm konusunda Hamas’ın tutumu nedir?” Ancak Yaser Arafat 31 yıl önce zaten iki devletli çözüme imza atmıştı ve bu da boşunaydı. Bazı gazeteciler İslami Cihad’ın iki devletli çözüm konusundaki konumunu soruyor ancak kimse hükümeti oluşturan ve Knesset üyesi olan ve Filistin davasının ortadan kaldırılması ve Filistin halkının tamamının yerinden edilmesi çağrısında bulunan İsrailli partilere sormuyor! Dolayısıyla Filistin halkını sınamaya, “İki devletli çözüm konusunda hiziplerin tutumu nedir?” diye sorarak karşı çıkıyoruz. Bu mantıklı değil.
Öte yandan Hamas, bazen Gazze Şeridi’ni yönettiği için bu soruyu yanıtlamak zorunda kalıyor ve herkes Hamas’a “Ya Filistin halkının isteği olsaydı?” diye sormak istiyor ama İsrail bu çözümü reddediyor, buna itiraz ediyor ve direniyor. Filistin devletinin toprakları olması gereken topraklarda devlet inşa ediyor. Şimdi bazıları tek devletli çözüm öneriyor. Eğer gerçekten demokrasiye meraklılarsa, tarihi Filistin’in dört bir yanında işgal edilen topraklarda bir Filistinli nüfus var. Peki, ya devlet yönetimi? Neden kimse tüm vatandaşların aynı haklara sahip olduğu bir devleti sormuyor?
Dolayısıyla prensip olarak direniş gerektiren bir ulusal kurtuluş aşamasında olduğumuza inanıyorum. İster İsrail’de ister Batı’da, özellikle ABD’de Filistin sorununu çözmeye istekli bir ortak olduğunda ancak o zaman konuşabilirler. Şimdilerde iki devletli çözümden bahsetmek Filistin halkına, sanki ABD yönetimi ve Batı iki devletli çözüme meraklıymış gibi yanılsamalardan başka bir şey sunmuyor. Amerikalı büyücü, bunu Aksâ Tûfânı’na atmak için cebinden çıkardı. Bu kadar! Hatta iki devletli çözümün ortağı olan Filistin Yönetimi’nden bile söz etmiyorlar, yenilenmiş bir otoriteden bahsediyorlar. Yeni bir otoriteden bahsediyorlar ve kimse bunun ne olduğunu bile bilmiyor ancak İsrail bu öneriyi reddediyor.
İsrail ordusunun Gazze Şeridi’ni yeniden işgal edeceğini söylüyor ancak güvenlik kaygıları ve geri dönüşün ağır maliyeti nedeniyle İsrail, Gazze yönetiminde bir tür ajan bulmak istiyor ve bunlar başarısız olduğunda Blinken mesela “İşgali kabul etmiyoruz, Gazze’yi Hamas’ın yönetmesini kabul etmiyoruz, kaosu kabul etmiyoruz!” diye bir açıklama yapardı. Lütfen bize söyleyin, alternatif nedir? Bir öneride… Dolayısıyla sorun ne Filistin halkının ne de Filistinli grupların bu soruyu yanıtlamasında değil. Sorun temelde İsrail’in bize hiçbir hakkımızı vermek istememesi ve Amerikan yönetiminin İsrail’in bu pozisyonunu desteklemesi ve birçok nedenden dolayı bu tıkalı ufukla yüzleşmeye cesaret edememesidir.
Bizim sorunumuz bize yapılan haksızlıklardan, bize yapılan saldırılardan kaynaklanıyor. Bizim sorunumuz Yahudilerle değil, Amerikalılarla da değil. Bu adaletsizliktir. Yani Netanyahu Filistin’in en yüksek minaresine, yani Mescid-i Aksâ’nın minaresine çıkıp İslam’ı benimseseydi sorun bitmezdi. Netanyahu ve İsrail ile sorunumuz, topraklarımızı işgal etmeleri, insanlarımızı öldürmeleri ve bize karşı saldırganlık yapmalarıdır. İslam’ı kabul etse bile sorun hâlâ devam edecekti. Amerikalıların bunu anlaması gerekiyor.
Jeremy Scahill: Sizin bakış açınızdan kabul edilebilir bir çözüm nasıl görünür?
Muhammed el-Hindi: Bakın, bazı temel kurallar üzerinde anlaşalım. 76 yıl sonra Filistin halkı pes etmedi ve Aksâ Tûfânı’nı başlattı. İsrail, çatışmanın yalnızca ırkçılık ve kin dolu bir kararlılıkla sona erdirilmesine inanan, benzeri görülmemiş radikal bir hükümet tarafından yönetiliyor. Bu durum işleri uzlaşmaz bir konuma getiriyor.
Biz Filistinliler olarak -bir direniş grubundan, İslami Cihad’dan ya da Hamas’tan bahsetmiyorum- haklarımızı elde etmedikçe bölgede istikrar olmayacak. Bütün dünya değişiyor. Filistin meselesini etkileyen ve bundan etkilenen uluslararası çatışmalar sürüyor. Bölge de değişiyor. Bugün bölge, Arapların Filistin halkına sırt çevirdiği ve her şeyin bittiği on yıl önceki gibi değil. Artık Filistin davasını destekleyen arka cephelerin olduğu açık. Filistin’in iç ortamı da değişiyor.
Otuz yılı aşkın bir sürenin ardından Oslo bitti. Filistin Yönetimi artık bir güvenlik aracı olarak kullanılıyor. El Fetih seçmen kitlesinin de İsrail’e karşı çatışma içinde olduğu ve Filistin otoritesinin tutumundan memnun olmadığı açıktır. Gazze’deki Filistin direnişi dokuz aydır Gazze’de varlığını sürdürüyor ve hâlâ iyi durumda ve kimsenin beklemediği bir şekilde direnmeye hazır. Filistin davası hakkında konuşurken tüm bu değişikliklerin dikkate alınması gerekiyor. Üzerinde anlaşmaya varılan Filistin halkının hakları, en azından Batı Şeria ve Gazze Şeridi’nde bir devleti içeriyordu. Bu, Filistin halkının ilk aşama olarak kabul edebileceği asgarî miktardır. Bölgede aramızda yaşayan Yahudilere karşı değiliz ama bölgeyi kendi çıkarları ve müttefiklerinin çıkarları doğrultusunda hakimiyet altına alamazlar, kontrol altına alamazlar, yönetemezler ve güvenlik açısından düzenleyemezler. Bu bölgenin, kendisinden vazgeçmeyecek hakları olan insanları var.
Yaşadığımız tüm acılara rağmen zaman Filistin halkının lehine işliyor. İsrailli liderlerin zihnindeki tüm bu yanılsamalar, bölgedeki ve dünyadaki yeni gerçeklik karşısında paramparça oluyor.
Jeremy Scahill: Avrupa’dan, Amerika Birleşik Devletleri’nden, Avustralya’dan veya Güney Afrika’dan göç eden Yahudilerin bu eyalette yaşama hakkına sahip olduğuna inanıyor musunuz?
Muhammed el-Hindi: Eğer komplo kurmadılar, saldırganlık etmediler, adaletsizlik yapmadılar, bölgeyi kontrol etmedilerse onlarla bir sorunumuz yok. Onun dışında bir sorunumuz yok.
Jeremy Scahill: Mahmud Abbas ve Filistin Yönetimi şu anda hangi amaca hizmet ediyor?
Muhammed el-Hindi: Mahmud Abbas’ın Oslo Anlaşması’na aktarılmış bir vizyonu ve projesi var. Şimdi, 31 yıl sonra Mahmud Abbas’ın ve Filistin Yönetimi’nin vizyonu buharlaşıyor. İster İsrail’le siyasi ortaklık olsun ister direniş açısından tamamen önemsiz hâle geldiler. Yani tüm bu proje uzun zamandır beklenen sonuna geliyor. Filistin Yönetimi projesinin zamanla dağıldığına inanıyorum.
Birincisi, üzerine inşa edildiği asgari beklentileri karşılamadı. İkincisi; İsrail Batı Şeria’daki durumu idare etmek için sadece geçici olarak uğraşıyor oysa B Bölgesi’nde bile gerçek bir egemenliği yok! A Bölgesi’nde de gerçek bir egemenlik yok! İsrail; bu bölgelere istediği zaman giriyor, A Bölgesi’nde kimi isterse tutukluyor. Dolayısıyla zamanla Batı Şeria’da yapılacak herhangi bir kamuoyu yoklamasının, Filistinlilerin çoğunun Filistin Yönetimi’nin değil direnişin yanında olduğunu ortaya çıkaracağına inanıyorum. Yani Oslo projesi temelde Yaser Arafat ve ardından Mahmud Abbas’ın Batı Şeria ve Gazze Şeridi’nde bir devlete dönüşmesini umduğu şeydi. Ancak İsrail, işgalin kolay ve masrafsız olması için bunun Filistin halkını yönetecek bir araç olmasını istiyordu. Güç dengesi, İsrail’in bu hedefe, bu anlaşmayla ilgili vizyonuna ulaşmasına yardımcı oldu. Sahada Filistin Yönetimi’nin tüm egemenliğini ortadan kaldırdı ve onu Filistin topluluklarını yönetecek bir araca dönüştürdü. Sonra, Batı Şeria’nın büyük bir bölümünü yok eden o ayrım duvarını inşa etti, bu yerleşimleri inşa etti; Yahudileştirilmiş Kudüs’ü! Bu proje neredeyse bitmek üzere!
Jeremy Scahill: Filistin Yönetimi olmasaydı Filistin halkı için daha mı iyi olurdu? Onun yerini ne alacaktı?
Muhammed el-Hindi: Alternatif, Filistin’in kendi içinde bir anlaşma yapması olabilir. FKÖ kurulduğunda var olmayan temel Filistin güçleri var. Hamas ve İslami Cihad, sahadaki birincil aktif güçler olmalarına rağmen FKÖ’de değiller. FKÖ hiziplerden oluşuyor. El Fetih bir grup olarak mevcut ve etki ve seçmen kitlesine sahip. Ancak diğer grupların çoğu, önemli bir varlığı olmayan marjinal gruplardır. Filistin’in iç düzenlemeleri artık 1960’lar ve 1970’lerdeki durum yerine, gerçekler ve sahadaki aktörler üzerine inşa edilmelidir. Bu nedenle bana göre FKÖ’nün yeniden inşası, Filistin’in iç yapısının yeniden düzenlenmesine yaklaşmanın en iyi yoludur.
Jeremy Scahill: Hamas ile İslami Cihad ve İsrailliler arasındaki müzakereler Mervan Barguti’nin serbest bırakılmasıyla sonuçlanırsa, onun uluslararası alanda tanınan bağımsız bir Filistin’in cumhurbaşkanı olma adaylığını destekler misiniz? [Not: Barguti, 2002’den bu yana İsrail tarafından hapsedilen bir Filistinli direniş lideridir. İktidardaki El Fetih partisinin bir üyesi olmasına rağmen, Oslo anlaşmasını sesli bir şekilde eleştirmişti ve Hamas’la İslami Cihad, sürekli olarak onun özgürlüğünü talep etmişti. Bazen “Filistinli Nelson Mandela” olarak anılan Barguti, Filistinliler arasında bağımsız bir devletin gelecekteki başkanı olmak için yaygın olarak en popüler tercih olarak görülüyor.]
Muhammed el-Hindi: Bunu söylemek için henüz erken. Öncelikle Mervan Barguti’nin serbest bırakılması meselesi var. Elbette Filistin direnişinin liderlerinin, Mervan Barguti dâhil tüm Filistinli tutsakların serbest bırakılmasını talep ediyoruz. Daha sonra cumhurbaşkanlığına aday olup olmama meselesi El Fetih’in karar vereceği bir konu. Barguti, El Fetih’in lideri ve onu aday gösterirlerse bu tartışılabilir. Yani İslami Cihad veya Hamas, sırf serbest bırakılmasına sebep oldukları için onu desteklemeyecek veya başka bir şekilde ona karşı çıkmayacak. Onu aday gösterme görevi El Fetih’e düşüyor, sonra tüm adayları inceliyoruz ve belli anlaşmalara varıyoruz. Yani bu oldukça erken. Ancak şunu söyleyebilirim ki İslami Cihad olarak kendi içinde birlik içinde, sağlam, güçlü ve uyumlu bir Fetih’e sahip olmak istiyoruz.
Direniş Ekseni
Jeremy Scahill: Medyada, İslami Cihad’ın İran tarafından önemli ölçüde desteklendiğini öne süren çok sayıda haber var. Ben de size İran’la ilişkileri ve bu raporların doğru olup olmadığını, İran’dan askeri ve mâlî destek alıp almadığınızı sormak istiyorum. Tahran, İslami Cihad’a destek veriyor mu?
Muhammed el-Hindi: Biz bir Filistin direniş hareketiyiz. Bizim mücadelemiz İran Devrimi’nden önce başlamıştı. Filistin halkının mücadelesi 76 yıldır sürüyor. Yanımızda olan herkese minnet ve şükranlarımızı sunuyoruz. İran artık Filistin halkının ve Filistin direnişinin yanındadır. Filistin halkının ihtiyacı olan her şeyle Filistin halkını ve direnişi destekliyor. Bu, herkes için beyan edilmiştir ve açıktır; bir sır değildir. İslami Cihad hareketi, 1979 devriminden önce tartışma ve iç diyalog yoluyla başladı. 1970’lerin ortalarında başladık. Biz İslam Cumhuriyeti ile herhangi bir ilişkimiz olmadan 1980’lerin başında direnişe başladık. Gazze Şeridi’ndeki işgal hapishanelerindeydik ve İran’dan kimseyi tanımıyorduk. Bölgedeki tarih ve siyasete dair vizyonumuz ve anlayışımız olduğu için başladık. Böylece görevimizi yerine getirdik. Şimdi İran gelip bizi destekliyor. Bu desteği takdir ediyoruz. Hele ki Arapların İsrail’le anlaşama yaparak bizi terk ettiği bir dönemde!
İran söz konusu olduğunda Batı medyasında ve hatta bölgede yaşanan büyük yaygara, Araplarla normalleşme bağlamında İran’ın bölgede Araplar için yeni bir düşman olduğunu söylemeye çalışan İsrail’den kaynaklandı. İsrail, artık düşman olmaktan çıkıp müttefik haline geliyor. İran’ın rolünün ve İsrail’in ve Batı’nın bir kısmının terörist olarak tanımladığı direnişe İran’ın verdiği desteğin tartışıldığı bağlam budur. Dolayısıyla İsrail, bölgedeki Sünni devletlerin müttefiki olarak İsrail’in var olduğunu, barış anlaşmalarının yapıldığını, buna karşın hem Sünni devletlere hem de herkese tehdit oluşturan bir düşmanın var olduğunu öne sürerek o düşmanı icat etti: Bu düşman, bölgedeki ‘terörist hareketleri’ yani Filistin direnişini destekleyen İran’dır! İsrail böylece tüm bölgeyi işgal etmeye çalışıyor ancak İran, geçici bir devlet değildir.
Binlerce yıldır bu bölgede yaşayan nüfuslara baktığımızda Arapları, Farsları ve Türkleri görüyoruz. İran yeni bir şey değil. Bölgede tanınan bir devlettir ve çıkarları vardır. Araplar ve Arap olmayanlar bu çıkarların farkındadır. Bölgede göz ardı edilemeyecek bir durum. İsrail geçici bir devlettir. Bu yüzden denklemi değiştirmeye çalışıyor. Bu suçlamalar, İslami Cihad’a, Hamas’a ya da Filistin direnişine yönelik olup onların İran’ın emirlerine uyduklarını öne sürerek ya da sanki Batı’nın ve dünyanın çıkarlarına karşı “şeytani” olarak görülen bu ittifakın parçasıymış gibi gösteriliyor.
Jeremy Scahill: Grupların (İran, Irak’taki İslami direniş veya Yemen’deki Husiler, Hizbullah, Hamas, İslami Cihad olsun) bir tür komuta merkezi olduğu doğru mu? Direnişte koordinasyon konusunda resmi bir anlaşma var mı?
Muhammed el-Hindi: Var olup olmadığı medyanın tartışması değil. Şu anda bir mücadeleye girişmiş bir direniş var, bir mücadele var. Yedek cepheler var. Bu konu hakkında söylenebilecekler bu kadar. Kamuoyuna bildirilen ve açıklanan budur. Söyleyecek hiçbir şeyim yok.
Jeremy Scahill: Lübnan’da neler olabileceğine dair mevcut siyasi analiziniz nedir? Görünüşe göre İsrailliler en azından Lübnan’a, Hizbullah’a karşı daha yoğun bir savaşa girmek istiyor. Biden yönetimi böyle bir savaşta İsrail’i destekleyeceğini belirtti.
Muhammed el-Hindi: Hizbullah, 8 Ekim’den itibaren yedek cephe açtıklarını ve Gazze’ye yönelik saldırılar durmadıkça bu cephedeki çatışmaların durmayacağını açıkladı. Şimdi İsrail, savaşı genişletmekle tehdit ediyor ve İsrail hükümetindeki bazı sert sesler Güney Lübnan’da tam teşekküllü bir savaş çağrısında bulunuyor. Ancak bunun pek olası olmadığına inanıyorum. Her şeyden önce İsrail tükendi; ordusu Gazze Şeridi’nde tükendi. Şu âna kadar dokuz aydır hiçbir şeyi çözemediler ya da ilan edilen hedeflerden hiçbirine ulaşamadılar. Gazze bataklığında batıyorlar. Tüm şiddet ve katliamlara rağmen İsrail’in Gazze’deki seçenekleri artık zor. İster Gazze’de kalın ister kısmen geri çekilin ve yeniden konuşlandırın; Philadelphia veya Netzarim Koridorunu koruyun, ister tamamen geri çekilin… İsrail, Gazze’deki hiçbir sorununu çözemiyor. Peki, bitkin bir ordu nasıl Güney Lübnan’daki bir savaşa sürüklenebilir? Hizbullah’ın Gazze’deki direnişin kat kat üstün yeteneklere sahip olduğunu biliyorlar.
Hizbullah topraklarının Gazze gibi, yani futbol sahası gibi açık olmadığını da biliyor. Topografya oldukça farklı. Lübnan cephesi de Gazze gibi kapalı değil ama Akdeniz’den Hazar Denizi’ne kadar uzandığı söylenebilir.
Öte yandan İsrail’in Lübnan’da ne gibi hedefleri var? Hizbullah’ın, İsrail’in hedef alabileceği askeri hedefleri veya ekonomik tesisleri var mı? İsrail, Beyrut’un güney banliyösünü binalar açısından yok edebilir. Peki, Lübnan’da hangi hedefler var? Hiçbiri! İsrail’de, Hizbullah için yüzlerce, belki de binlerce askeri ve ekonomik hedef var. Yaklaşık iki hafta önce buna benzer bazı hedefler yayımladılar. Hedefler filme alındı ve yayımlandı.
Dahası, Lübnan’a savaş açma kararı tamamen İsrail’in kararı mı olacak? Yoksa bölgeyi kontrol altına alınması zor olabilecek bir bölgesel savaşa sürükleyebilecek bir karar için Amerika’nın onayına veya yeşil ışığına mı ihtiyacı var? Yaklaşan seçimler, Ukrayna’daki savaş ve diğer meselelerle bu kadar kritik bir dönemde Amerikalılar bölgesel savaşa dönüşebilecek bir savaşa şu anda izin verecek durumda değil. Bu nedenle İsrail’in, özellikle de Netanyahu ve bakanı Gallant’ın tehditlerinin yalnızca boş sözler olduğunu düşünüyorum.
Jeremy Scahill: 7 Ekim sonrası genel olarak Arap uluslarının ihanetine uğradığınızı hissediyor musunuz? ABD’nin İsrail ile Arap ulus devletleri arasındaki ilişkileri normalleştirmeye yönelik İbrahim Anlaşması ve diğer müzakerelere yönelik yaklaşımının Filistin davasına ihanet olduğunu düşünüyor musunuz?
Muhammed el-Hindi: Normalleşme anlaşmaları olan İbrahim Anlaşmaları’nın başlangıcından bu yana, Arapların daha önce 2002’de Beyrut’ta düzenlenen Arap Zirvesi’nde benimsenen ve İsrail ile ilişkileri normalleştirme isteğinden söz eden tutumlarını terk ettikleri açıktı. Filistin sorunu iki devletli çözümle çözülüyor! Daha sonra İbrahim Anlaşmaları’nda şu sıçramayı, yani normalleşmeyi yaptılar; kararlarını vermişlerdi ancak artık önümüzde 7 Ekim var. 7 Ekim’den önce olan, -İsrail’le ilişkilerini normalleştiren rejimler de dahil olmak üzere- sonrasında olanlardan farklı.
Bu rejimlerin vizyonu, bu savaşın sonucuna bağlı. Yani herkes Gazze’deki bu çatışmanın neler getireceğini bekliyor. İsrail’in şu âna kadar hiçbir hedefine ulaşamadığı ve İbrahim Anlaşması’nı imzaladığında görüldüğü olmadığı açık. İbrahim Anlaşmaları’nda, Çin ve Ruslarla çatışması nedeniyle yavaş yavaş bölgeden güneydoğu Asya’ya çekilen ABD’nin yerini alabilecek güçlü bir devlet olarak görülüyordu. İsrail bölgede liderliği ele alacaktı! Artık bu algı değişti. Gazze’deki savaşın sonucuna bakıldığında her şeyin eskisinden farklı olacağı açık.
Elbette başlangıçta hızlı ve net sonuçlar göremeyeceğiz ama bunlar çıkarı olan devletler. Bu devletlerin orta vadede veya daha yakın bir zamanda 7 Ekim’den sonra bölgenin inşa edileceği kurallara göre hareket etmeye başlayacağını tahmin ediyorum.
Filistin Direnişi Biden ve Trump’a Karşı Nasıl Görüşüyor?
Jeremy Scahill: 1980’lere kadar uzanan geçmişinizi inceledim ve birçok ABD yönetimi aracılığıyla bu mücadelenin içinde bulundunuz. Joe Biden’ın tarihteki yeri nedir?
Muhammed el-Hindi: Artık Trump’ı, tartışmalarını ve açıklamalarını bir nevi özlüyoruz! Başkan Biden, tek bir kişi olarak görülmemeli ancak net bir politikası olan Demokrat Parti’yi temsil ediyor. O bir uzmandır. Başkan Biden, siyasete yeni giren biri değil. Kendisi geniş deneyime sahip bir uzmandır. Ömrünü senatör, başkan yardımcısı vb. olarak siyasette çalışarak geçirdi. Kendisi eski bir siyasetçidir. Demokrat Parti’yi oldukça iyi temsil ediyor. Uluslararası arenada dengeleri iyi biliyor. Muhtemelen İsrail’e gelip ilk savaş kabinesine katılıp savaşı yöneterek bir hata yaptı.
Hesaplamalarının bu konuda onu yanılttığına inanıyorum. Özellikle seçimler sırasında çeşitli yönetimlerle ilişkilerde uzun bir deneyime sahip olan Netanyahu, Biden’ın savaşa açık bir şekilde müdahil olmasıyla bu davanın kazananı oldu. Netanyahu, Obama yönetimi döneminde Kongre’ye gitmişti. Daha önceden tecrübesi var. O da artık oraya gidecek. Trump’ın seçimleri kazanması durumunda işlerin çözüleceği umuduyla, öyle ya da böyle ABD seçimlerine kadar Gazze’de kalmaya çalışacağı açık.
ABD yönetimi ister Demokrat olsun ister Cumhuriyetçi olsun, kısıtlanmıştır. İç işleriyle, lobilerle, kapitalistlerle, iş adamlarıyla bağlıdırlar. ABD seçimleri tüm bu faktörlerden etkileniyor. Açıkça söylemek gerekirse bu seçimlerin sonucuna pek güvenmiyoruz.
Amerikan toplumunun taban düzeyinde, gençlik düzeyinde gerçek değişimler var ve üniversitelerde pek çok özgür ve insani ses yayılıyor. Kendini yakan Amerikalı subay için bile sadece Gazze’de değil kalplerimizde bir anıt dikeceğiz. Bunlar oldukça güçlü tezahürlerdir. Ancak bu özgür ve insani hamleler, ABD’yi yönetecek politikalara dönüşmeyecektir ve dönüşmesini de beklemiyoruz.
Jeremy Scahill: Acaba Biden yerine Trump kazanırsa Filistinlilerin durumunun daha iyi olacağını mı düşünüyorsunuz?
Muhammed el-Hindi: Bunun belirli konularda işlerin nasıl geliştiğine bağlı olduğuna inanıyorum. Günün sonunda Trump da tıpkı Biden gibi Amerikan çıkarlarını gözetecek. Yani bölgedeki gelişmeler, dünyadaki gelişmeler, Ukrayna’daki savaş, Çin’le yaşanan gerilimler, bunların hepsi ister Demokrat ister Cumhuriyetçi olsun her Amerikan başkanını etkileyen faktörlerdir. Dünyanın değiştiğini, bölgenin değiştiğini, Filistin halkının hareket ettiğini, kendisinin göz ardı edilebilecek bir oyuncu olmadığını Filistin Direnişinin kanıtladığına inanıyorum. Filistin halkını destekleyen mevcut bölgesel güçler var. Bütün bunlar dikkate alınmalıdır. Ukrayna’da devam eden savaş, sonuçları ve eğilimleri, aşıladığı kurallar, Çin ile çatışma, tüm bu konular Trump’ın veya aday olarak devam ederse Biden olsun herhangi bir Demokrat başkanın benimsediği yaklaşımı etkileyecektir. Demokrat aday… Biz yine de Biden dışında bir adayın olmasını tercih ederiz.
İsrail’in bölgedeki stratejik ağırlığı şüphesiz etkilendi. ABD’nin müttefiki olan bölge devletleri, 7 Ekim’deki ve dokuz aydan fazla süren bu başarısızlığın ardından İsrail’e şimdi nasıl bakacak? Bu önemli. Peki, dünya İsrail’e nasıl bakar? Dünyanın ve bölgenin gözünde, Gazze öncesinde bu kadar başarısızlığa uğrayan İsrail, bölgenin korunması, güvenliğinin ve siyasi ve ekonomik geleceğinin güvence altına alınması konusunda güvenilir bir müttefik olabilir mi? Dolayısıyla gelecekteki herhangi bir başkan bu değişiklikleri masada bulacaktır ve bunlar göz ardı edilemez. Hele ki Trump gibi bir iş adamıysa!
BM Genel Sekreteri dürüst, insani ve güçlü ifadelerle konuştu ve İsrail’i ifşa etti. ICJ ve ICC haklı olarak İsrail’i kovuşturuyor. Yine de bu suçların tüm yankılarının zamanla azalmasından ve sönümlenmesinden endişe ediyoruz. Bu nedenle ABD’nin, özellikle de yeni neslin, yalnızca Filistin’le ilgili olmayan bu ilişkiyi sürdürmesi bizim için çok önemli. Aksine Filistin, adaletsizliğe, emperyalizme ve genel olarak insanlığa yönelik tecavüzlere direnmenin sembolü hâline geldi. Bunlar insanlık tarihinde benzeri görülmemiş suçlardır ve ilk kez günün her saati canlı olarak yayımlanıyor.
Bir kez daha vurgulamak isterim ki, özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde bazı Araplardan ve Müslümanlardan daha iyi olan bazı Yahudi sesler var. Siyonizm bir fikir ve politikadır. Siyonist olan Araplar veya Müslümanlar da bulunabilir. Hıristiyan ve Yahudi Siyonistler olduğu gibi Müslüman Siyonistler de vardır. Bu nedenle, bu savaşın sonunda insanlığın galip gelmesini isteyen tüm bu seslere, özgür seslere saygı duyduğumuzu bir kez daha yineliyorum ve Filistin’deki savaşımızın herkesin adaletsizliğe, tecavüze, kine, ırkçılığa karşı savaşı olduğuna inanıyoruz: Bir savaş, Amerikan halkının karşı çıktığı tüm kötülüklere karşı!
Üstelik bu savaşın bitmesiyle bu çatışma da bitmeyecek. Bu açık bir çatışmadır. Dolayısıyla, bu seslerin bir gecede politikalara dönüşmeyeceğini anlıyoruz çünkü bu açık bir çatışmadır ve bu seslerin gelecekte önemli bir etkisi olacaktır. Geçmişte Refah’ta buldozerin önünde duran Rachel Corrie gibi önemli Amerikalı örnekler vardı.
Jeremy Scahill: ABD Dışişleri Bakanlığı’nın sizi özel olarak belirlenmiş terörist olarak tanımlamasını okudum ve bu tanımlamayla ilgili yorumunuzu duymak isterim.
Muhammed el-Hindi: Amerikalıların Muhammed el-Hindi’yi tanımadığına inanıyorum. Beni onlarla tanıştıran İsraillilerdir, dolayısıyla bu tanımlama sonuçta İsraillilere ait. ‘Bunlar terörist’ dediler. Yıllar önce beni İslami Cihad’ın genel sekreter yardımcısı olarak atadıklarında, hareketin direniş eylemlerinin sorumluluğunu üstlendiğini söylemişlerdi. Yani Amerikalılar, “varlıkların dondurulması” gibi hiçbir değeri olmayan kararlar aldılar. Hiç ABD’ye gitmedim, Amerikan bankalarında ya da diğer bankalarda bir kuruşum bile yok. Dolayısıyla bu kararların hiçbir değeri ve geçerliliği yoktur. Bunların tam manasıyla İsrail kararları olduğuna inanıyorum
Amerikalılar bölgeye tek mercekle bakıyor, o da İsrail’in gözü; çünkü bu onların projesi! Dolayısıyla tüm bu kararların direniş açısından hiçbir önemi ve değeri yok, sadece bizi daha kararlı hale getiriyor.
Jeremy Scahill: Amerikan halkına veya ABD hükümetine göndermek istediğiniz bir mesaj var mı?
Muhammed el-Hindi: Amerikan halkı özgür insanlardır. Amerikan üniversitelerinde gördüğümüz hareketler ve Amerikalı önemli isimlerin sesleri bize umut veriyor. Tüm bunları takdir ediyoruz ve insanlığın en kısa zamanda galip geleceğine inanıyoruz. Bizler için Filistin’de sadece Filistinlilere değil tüm bölgeye tehdit oluşturan Siyonist projeye karşı mücadele etmek görevimizdir. Kısacası Filistin halkı asgari haklarına erişmediği sürece bölgede güvenlik ve istikrar olamaz. Artık Aksâ Tûfânı, direnişi kimsenin öngöremeyeceği bir şekilde yeniden gündeme getirdi. Bu sadece Hamas’ın mesajı değil. Bu, bir bütün olarak Filistin halkının mesajıdır.
Kaynak: dropsitenews.com
Yasin Yarar sıkı bir okur ve yazar olarak edebiyat dünyamıza birden bire paraşütle iniş yapmış gibi görünüyor. Beş ay içinde 3 kitabı okurlarla buluştu, üstelik yenileri de yolda. İşin aslı, uzun ve meşakkatli bir okuma, yazma ve yayımlatma çabasının sonucu sahneye çıkmış bir yazar kendisi. Benim bir vesileyle dikkatimi çekti, Türk Edebiyatında da dikkat çekeceğine inanıyorum. Umarım bu tez zamanda olur zira bunu fazlasıyla hak ediyor bana kalırsa. Yeni veya genç olduğundan değil okurluk ve yazarlık kumaşından ötürü kendisini daha yakından tanımayı teklif eden röportajımızla sizi baş başa bırakıyorum.
2024 Aralık’ta Dijital Labirent, 2025 Mart’ta Zeytin Ağacının Gölgesi, 2025 Nisan’da Şehrin Kayıp Şarkısı adlı kitaplarınız Nar Yayınları tarafından okurla buluşturuldu. Beş ay gibi kısa bir süre içinde gençler için kaleme alınmış 3 romanınız yayınlanmış oldu peş peşe. Sıra dışı bir yayın takvimi doğrusu. Bu kitapların yazım ve yayım süreçleri nasıldı?
Evet, yayımlarla ilgili takvime dışarıdan bakan biri için ardı ardına çıkan kitaplar şaşırtıcı görünebilir. Fakat bu işin görünen yüzü. Oysa buz dağının suyun altında kalan kısmı çok daha karmaşık ve sabır isteyen bir süreci barındırıyor. Çocuk edebiyatıyla ilgili dört dosyam aslında uzun zaman önce tamamlanmıştı. Fakat yayımlanacak mecra bulamamak gibi can sıkıcı ama yazarlığın neredeyse doğal parçası hâline gelen bir bekleyişle yüzleşmek zorunda kaldım.
Nar Yayınları, dosyalarımı kabul ettikten sonra, işler hız kazandı. Editoryal süreç başladı. Her bir dosya, yıllar önce tamamlanmış olsa da yeniden gözden geçirildi, düzeltildi, kimi yerde baştan yazıldı. Bu süreçler tamamlandıkça kitaplar birer birer yayımlanmaya başladı. Şu anda ise “Dijital Düşler Bahçesi” isimli dosya üzerinde yoğunlaşmış durumdayız. O da hazır olduğunda okurlarla buluşacak.
Bununla birlikte, sadece çocuk edebiyatı değil hem yetişkin hem çocuklar için yazdığım farklı dosyalar da var elimde. Ana kurgusu tamamlanmış, ama üzerinde ince ince çalışılması gereken metinler… Yani bir anlamda hamur kıvamını almış ama şekillendirilmeyi bekleyen işler… İnşallah onlar da zamanla gün yüzüne çıkacak.
Yazmak kolay değil. Bir metni ortaya koymak, sadece bir hikâye anlatmak değil benim için. Yaşadığım dünyayı anlamak gibi bir sorumluluk hissediyorum içten içe. Bu yüzden çok geniş bir alanda, mümkün olduğunca düzenli okumalar yapmaya çalışıyorum. Felsefeden çocuk psikolojisine, tarihsel travmalardan güncel teknolojik meselelere kadar pek çok alanda okudukça, zihnimde notlar birikiyor. Bir noktada bu notlar bir fikir halini alıyor. O fikir içimde yer edinmeye başladığında, yazma süreci de kendiliğinden başlıyor. Sonrası sabır, ter, sebat… Ve bazen de bir romana dönüşen uzun bir yolculuk. Özetle: Dışarıdan hız gibi görünen şey aslında yıllara yayılan emek, bekleyiş ve yeniden doğan umutların sonucu. Her kitabın ardında çokça sessizlik, çokça sabır ve içten gelen derin bir “anlama” arzusu var.
Sizi sosyal medya hesabınızda çok nitelikli kitapları kısa yorumlarla okurlara tanıttığınız paylaşımlarla tanıdım. Tutkulu bir okur olduğunuz belli fakat yazmaya ne zaman, nasıl merak sardınız? İşler bu düzeye gelirken nasıl bir güzergâh seyrettiniz ve kimlerle?
Ne güzel, bunu duymak çok sevindirici. Okumalar ve onlardan doğan tanıtımlara ara vermemek niyetindeyim; çünkü biliyorum ki her iyi kitap, başka bir yolculuğun haritasını çıkarıyor bizlere. Yazmaksa, eh, bir yazar olarak siz de bilirsiniz, bu öyle sonradan öğrenilen bir beceri değil. İnsan bazen farkında olmadan yazının çağrısıyla doğuyor sanki. Ne yöne dönerseniz dönün, yolun sonunda yine kaleme varıyorsunuz.
Tam da Joseph Campbell’ın Kahraman’ın Sonsuz Yolculuğu’nda söylediği gibi… Kahramanın önüne çıkan yolculuk çağrısını reddetmesi, o yolculuğun tamamen silinmesine yol açmaz, sadece ertelenir. Benim için de öyle oldu aslında. Yazmak, daha ilkokul sıralarında hayatıma usul usul sızdı. Bazen bir kompozisyon yarışması, bazen öğretmene yazılan bir mektup, bazen de sadece kendi kendime kurduğum hayal dünyası… Lise boyunca devam etti bu yazı hâlleri ama kimi zaman uzun sessizliklere de gömüldüm. O sessizlikler de yazının parçasıydı aslında. Gerçek anlamda yazmaya üniversite yıllarında, birtakım dergi çalışmalarıyla ve biraz da disipline edilmiş bir şekilde başladım diyebilirim.
Fakat burada altını çizmek istediğim çok temel bir şey var: Yazmayı mümkün kılan asıl damar, hiç şüphesiz okumaktır. İçtenlikle söylüyorum; nitelikli bir okur olmadan yazmak bana pek de mümkün görünmüyor. Çünkü ne yazacağınızı, nasıl yazacağınızı ve hatta neden yazacağınızı size okumalarınız gösteriyor. Benim okuma serüvenim kolay gelişmedi, zorlu ama çok öğretici bir patikaydı. Bulunduğum her şehir, tanıdığım her insan bu yolculukta iz bıraktı. Bu yüzden hangi şehirde olursam olayım, bir okuma grubu bulurum yoksa da o grubu/grupları kendim kurmaya çalışırım. Çünkü biliyorum ki yalnız okuyan bir insan, bir noktadan sonra rüzgarını kaybeder. Paylaşmadan, tartışmadan ve başka zihinlerden geçmeden büyüyemez o okuma.
İstanbul’da on yedi yıl yaşadım. Beni bir okur olarak sabitleyen, kök salmamı sağlayan asıl tecrübe burada şekillendi. Trabzon’da üniversiteyi bitirip İstanbul’a geldiğimde içimde ciddi bir arayış vardı. Çok sayıda insanla, grupla, vakıfla, dernekle temas kurdum ama nedense içimdeki kıvılcımı alevlendirecek o ortamı bir türlü bulamadım. Uzun bir süre bireysel okumalarımla devam ettim. Ta ki biri ayakkabı ustası olan müthiş bir okur, diğeri öğretmenlik yapan ama bana göre birçok konuda sıra dışı düşünen, tanıdığım en nitelikli okurla yollarım kesişene dek…
İki dostla tanıştıktan sonra kurduğumuz samimi ve sahici okuma halkası, beni başka bir noktaya taşıdı. Çünkü mesele sadece kitap okumak değildi artık; mesele dünyayı birlikte okuma biçimimizdi. Her kitapla birlikte hem kendi içimize hem de yaşadığımız çağın ruhuna dair daha derin katmanlara iniyorduk. İşte o dönem hem yazarlık yönümün hem de okur kimliğimin derinleştiği dönem oldu.
Yani özetle; yazmak benim için bir yolculuğa doğuştan çağrılmak gibi. Okumak ise o yolculuğun azığı. Yol boyunca tanıdığım insanlar, şehirler, sokaklar, sessizlikler ve konuşmaların hepsi bu hikâyenin bir parçası. Ve biliyorum, hâlâ yolun başındayım. Çünkü yazmak, her defasında kendini yenileyen bir çağrıdır.
Muş’ta 10 kardeşli bir ailenin dördüncü çocuğu olarak dünyaya gelip Osmaniye, Trabzon, İstanbul ve son olarak Sakarya’da yaşadınız, yaşıyorsunuz. Çok çocuklu bir ailede ve çok şehirli bir hayat yaşamak size, yazarlığınıza neler katmıştır, merak ettim.
Her ailenin bir insan ve kendi bağlamında benzeri olmayan bir şehir olduğuna inanıyorum. Kendimi bildim bileli, insanın, insanın yurdu olduğuna, insanın, insanda çoğalıp anlam bulduğuna inandım/inanıyorum. Her insanın farklı bir hikayesi her şehrin kendine özgü bir kimliği olduğuna göre tanıştığım her insan, hicret ettiğim her şehrin benim kendi serüvenimde inkâr edilmez bir zenginlik yarattığını içtenlikle söyleyebilirim. Bütün bunların yazarlığım için ne büyük zenginlik olduğunu tarif etmem mümkün olmasa da çok önemli bir katkı sağladığını söyleyebilirim.
Yetişkinler değil çocuklar değil tam da ‘Genç’ler için yazıyorsunuz. Belki de en zor kategoridir. Okurlarınız ne çocuk ne genç. Dahası ergenliğin çalkantılı sayılabilecek sularında yüzüyorlar. Bu tercihin özel bir anlamı mı var yoksa bir meydan okuma mı kendinize?
Aslında hem çocuklara hem gençlere hem de yetişkinlere yazıyorum. Bunu bir kenara koyup gençler meselesine gelelim zira çok önemli bir meseleye işaret ediyorsunuz. Bunun için ayrıca teşekkür ederim. Gençler için yazmak ne söylenirse söylensin meselenin önemini anlatmak için az kalacaktır. Çünkü gençler, tam da arada kalan, adı konması zor, kimliği sürekli dönüşen, sesi zaman zaman çatallanıp zaman zaman suskunluğa gömülen o “genç”ler için de yazıyorum. Ve evet, bu bir tercih. Hem de çok bilinçli, çok içten bir tercih.
Gençlik… Ne çocukluk kadar saf ne de yetişkinlik kadar hesaplı. Duyguların çırılçıplak olduğu, soruların cevaptan çok olduğu bir dönem. İçinizdeki çocuğun ölmemesi için direnirken dış dünyadan gelen “büyü artık!” baskısına da maruz kaldığınız o ikili dünya… İşte ben tam da bu geçiş halini anlatmayı da istiyorum. Çünkü bana kalırsa insanın en şiirsel, en kırılgan ama en hakiki zamanı burasıdır. Ve ben yazarken kelimelerimi oradaki o gence, kendi içimde hâlâ yaşayan, zaman zaman isyan eden, zaman zaman susan o genç adama hitaben kurmaya gayret ediyorum. İnşallah dişe dokunur bir şeyler söylüyorumdur.
Gençler için yazmak daha çok bir “yaklaşma” arzusu. Yetişkinler çoğu zaman gençleri anlamaya çalışmak yerine onlara hükmetmeye çalışır. Onlar üzerinde bir iktidar inşa etmeye yönelir. Bütün bunlar olurken onlara değil, onların yanında konuşan çok az metin var. Ben işte o metinlerden biri olsun istiyorum yazdıklarımın. O gencin duygularını küçümsemeden, onu didaktik bir dille sıkıştırmadan ama yine de ona pusula olacak bir sıcaklıkla yaklaşmak istiyorum.
Şehrin Kayıp Şarkısı’nı dün okudum. Rüştünü ispatlamış, iyi bir yazarla karşılaşmaktan ve sizi bu vesileyle daha yakından tanıyacak olmaktan ötürü memnunum. Biyografinizde üniversiteyi KTÜ’de okuduğunuzdan ve en çok da Nazan Bekiroğlu’nun şiir kokan derslerini sevdiğinizden bahsetmişsiniz. Nazan Hoca içe dönük, pek ortalıkta görünmeyen ve büyük eserlerine odaklı, üretken bir isim. Trabzon şehri ve Nazan Bekiroğlu sizde nasıl izler bıraktı?
Ne güzel bir mesaj… Teşekkür ederim. Şehrin Kayıp Şarkısı’nı okumuş olmanız ve böylesine içten bir iltifatta bulunmanız beni gerçekten çok mutlu etti. Kitapların, insanlar arasında kurduğu görünmez ama derin bağlara hep inanmışımdır; demek ki şimdi sizinle böyle bir bağın ucundayız.
Evet, üniversite yıllarımı Karadeniz Teknik Üniversitesi’nde, Trabzon’un o rüzgârlı, puslu ama bir o kadar da büyülü sokaklarında geçirdim. Gençliğimin en belirleyici yıllarıydı o dönemler. Trabzon, ilk bakışta içine kolay kolay herkesin giremediği, biraz mesafeli görünen bir şehir gibi gelir ama tanıdıkça başka bir ruh derinliği sunar. Kendine has bir yalnızlığı, kendine özgü bir lirizmi vardır. O dağların arasında, o kıyıya yaslanmış sokaklarda yürürken insan hem kendini kaybeder hem de yeniden bulur. İşte ben de tam olarak böyle bir ruh hâliyle yoğruldum Trabzon’da.
Ve elbette Nazan Bekiroğlu… Onun dersi ders olmasının ötesine geçip bir iç yolculuktu, bir edebiyat meşk’iydi, neredeyse mistik bir metin yolculuğuydu. Nazan Hoca, sınıfta kelimeleri öyle bir tonda söylerdi ki, her cümlesi içimize işleyen bir dua gibi yankılanırdı. Sesi alçak ama etkisi büyüktü. Biz-en azından ben- ders değil de şiir dinlemeye gider gibi giderdim onun derslerine. Nazan Hoca’nın, dışa dönük olmamasını bir eksiklik değil, bir erdem olarak görürdüm. Çünkü bize öğrettiği şey metnin içinde sessizce yol almaktı. Yani söze hürmet etmeyi, kelimenin mahremiyetini, susmanın da bir dil olduğunu ondan öğrendim.
Trabzon’un sisli dağlarıyla Nazan Hoca’nın şiirsel suskunluğu arasında gizli bir akrabalık vardır bana göre. İkisi de seni zorla içeri almaz ama kapıyı açık bırakır. Girersen, dönüşü olmayan bir iç derinliğe adım atarsın. İşte benim yazarlık damarım da tam oradan, o sessizlikte çatladı belki. Nazan Bekiroğlu bana “sözün ağırlığını” öğretti. Bir cümlenin sadece bilgi değil, bazen bir ömür kadar anlam taşıyabileceğini onun derslerinde fark ettim. Bunu onu tanımayıp kitap okuyanlar da hisseder.
Bugün yazdığım her metinde, kurduğum her imge dünyasında o şehirden ve o hocadan izler vardır. Kelimelerime sinmiş bir Karadeniz rüzgârı, cümlelerime gömülmüş bir Nazan Bekiroğlu suskunluğu… Bu izleri taşıdığım için değil utanmak, bilakis onur duyuyorum. Çünkü insanı yazar yapan yalnızca iç sesi değil, o sesi büyüten topraklar ve ona yön çizen yol göstericilerdir.
O yüzden, Şehrin Kayıp Şarkısı size ulaştıysa… bilin ki o şarkının notalarında biraz Trabzon, biraz da Nazan Hoca’nın sessiz esintisi vardır.
Edebiyat öğretmenisiniz, iki oğlunuz var. Günümüz dijital oyuncaklar, ayartılar çağında gençlerin okumakla, kitaplarla ilişkisi sizce ne düzeyde? Endişeli olmayı gerektiren bir durum var mı?
Evet, edebiyat öğretmeniyim ve aynı zamanda iki oğul babasıyım. Yani hem sınıfın önünde hem evin içinde gençlikle, çocuklukla ve değişen çağın ruhuyla doğrudan temas hâlindeyim. Elbette dijital dünyanın ayartıları, ekranların parıltılı cazibesi ve “anında haz” kültürü, kitaplarla kurulan ilişkiyi gölgeliyor. Gençlerin büyük kısmı artık okumaktan çok “tüketiyor.” Derinleşmeden geçip gitmeye alışmış durumdalar. Bu tablo, elbette ki kaygı verici. Ama bu tamamen karanlıkta olduğumuz anlamına gelmiyor.
Şunu net biçimde söyleyebilirim: Gençlerin okuma isteği yok değil; ama onları kitaba çağıran ses çoğu zaman yeterince cazip değil. Kitaplar, artık yalnızca bilgi değil, bir “deneyim” de sunmalı gençlere. O yüzden mesele, yalnızca “okumuyorlar” diye hayıflanmak değil; biz onlara neyle, nasıl sesleniyoruz, esas soru bu. Kitabı bir ödev gibi sunarsak doğal olarak uzaklaşıyorlar. Ama kitapları, onların varoluşsal sorularına temas eden, kalbine değen, gündelik yaşamlarıyla kesişen bir bağlamda sunduğumuzda gözlerinin parladığına defalarca tanık oldum.
Endişeli miyim? Evet, bir yanım endişeli. Çünkü dikkat dağınıklığı ve sabırsızlık bu kuşağın büyük yarası. Kitap gibi sabır isteyen, sessizlik isteyen, içe dönük yolculuklara alan açan bir dünya için bu hız çağında yer açmak gittikçe zorlaşıyor. Ama öte yandan umutluyum. Çünkü gençler içtenliğe aç. Gerçekliğe, sahici hikâyelere, derinlikli ilişkilere susamış durumdalar. Kitap bunu sunabildiğinde, dijitalin ayartıcı çağrısını bir kenara itebiliyorlar.
Ben hem öğretmenlikte hem babalıkta şunu gözlemliyorum: Kitapla kurduğun ilişki bir zorunluluk değil, bir yakınlık ilişkisine dönüşünce büyü başlıyor. O yüzden çocuklarıma da öğrencilerime de kitap önerirken bir değil, on defa düşünecek kadar çok dikkatli olmayı tercih ediyorum. Mümkünse kitap önermekten ziyade onlarla kitapları konuşuyorum. Hissederek, bağ kurarak, birlikte düşünerek… Bu yaklaşım onları yalnızca birer okur yapmıyor, aynı zamanda düşünen, sorgulayan, hisseden bireyler hâline getiriyor.
Kısacası: Evet, bir çağ kriziyle karşı karşıyayız. Ama unutmayalım, her kriz bir imkandır ve yeniden kurmayı mümkün kılmaktadır. Kitabı yeniden kurmak, okumayı yeniden tarif etmek, gençliği sadece eleştirmek değil onlarla bu anlamı yeniden inşa etmek… İşte asıl görevimiz bu. Yoksa kitaplar hâlâ orada bir köşede sessizce bekliyorlar. Mesele, biz o sessizliği nasıl duymayı seçiyoruz?
Günümüz çocuk edebiyatının yazılı ve yazısız pek çok kuralı var. Bu kurallar çocuk dünyasını biraz fazla steril, deyim yerindeyse ponçik gören, görmek isteyen modern ebeveynlik ile malul gibi geliyor bana. Bu hissiyat ve eleştiriye katılır mısınız? Çocukları koruyacağım derken aşırıya kaçan ve yapaylaşan bir dünya tasarımı var sanki.
Kesinlikle… Aslında burada Avrupamerkezci dünya tecrübesinin Batıdışı toplumlarda putlaştırılması meselesini yüksek sesle konuşmamız gerekiyor. Fakat bunu ancak daha geniş bir zaman ve zeminde ele almak daha doğru olur. Yine de soruyu yanıtlamak gerekir ve şöyle diyebilirim:
Bu hissiyatı hem bir yazar hem bir baba hem de edebiyat öğretmeni olarak yürekten paylaşıyorum. Günümüz çocuk edebiyatı zaman zaman öyle steril, öyle parfümlü, öyle “kötülükten arındırılmış” bir dünya sunuyor ki… İnsan kendine şunu sormadan edemiyor: “Peki bu çocuklar gerçek dünyaya ne zaman temas edecek?”
Modern ebeveynliğin “aşırı korumacılığı”, çocuk edebiyatını da bir tür pamuklara sarılmış cam fanusa çevirdi maalesef. Hikâyelerden ölüm çıkarıldı, yoksulluk yok sayıldı, yalnızlık yokmuş gibi davranılıyor. Halbuki çocukluk tam da bu duygularla ilk kez karşılaşma cesaretidir. Korkunun adını koymadan cesaret olmaz. Yalnızlığı bilmeden dostluk da anlam kazanmaz. Ama biz, çocukları koruyacağım derken onların dünyasını yapaylaştırıyor, sterilize ediyor, hayata dair her şeyi pamuklara sarıyoruz.
Çocuklar sandığımızdan çok daha güçlü varlıklar. Onların dünyası sadece “ponçiklikten” ibaret değil. Duyguları derin, soruları sert, sezgileri keskindir. Karanlığı fark ederler ama bizden, o karanlıkla başa çıkabilmeyi öğrenmek isterler. Onlara sunulan hikâyelerde hayatın tüm renklerinin -hem sıcak hem soğuk tonlarının- yer alması gerek. Yoksa okudukları sadece bir duygu dekoru olur; gerçek bir deruni deneyim değil.
Ben çocuk edebiyatında hakiki olmayı, duygularda samimiyeti, dilde ise saygıyı savunuyorum. Elbette çocuklara uygun bir dille anlatmak zorundayız ama bu anlatımı gerçeklikten koparırsak onları hayata hazırlamak yerine hayattan uzaklaştırmış oluruz. Masallarda bile ejderhalar vardı; önemli olan o ejderhayı nasıl anlatacağımız, nasıl birlikte göğüsleyeceğimiz.
Kısacası: Çocuk edebiyatı pamuk şekeri olmak zorunda değil. Bazen acı, bazen kaygı, bazen ölüm de anlatılmalı. Ama elbette sevgiyle, dikkatle, incelikle… Çünkü çocuklar, gerçek olanı hisseder. Onlara saygı, gerçeklikle baş etmeyi öğretmektir; her şeyin pembe olduğunu söylemek değil. Ve bana kalırsa edebiyatın en güçlü yanı da tam burada başlıyor: Gerçeği çocuk kalbine uygun biçimde ama tüm ağırlığıyla duyurabildiğinde.
Süleyman Dilmen son yıllarda dümeni çocuklar için yazmaya kırmış üretken bir yazar. En taze kitabı Hayal Kâşifi bu ay içinde Timaş Yayınları etiketiyle yayınlandı. Boğaziçi Üniversitesi Fen Bilimleri mezunu yazar, okurlarının dünyasına bol bol merak ve ilim-bilim sevgisi serpiştiren idealist bir öğretmen aynı zamanda. Kendisiyle kitapları ve yazma serüveni hakkında kısa bir röportaj gerçekleştirdik.
Beşi çocuklar için olmak üzere on beş kitabınız var. En yeni kitabınız Hayal Kâşifi geçen hafta okurlarla buluştu. Son 3 kitabınız da çocuklar için olunca dümeni çocuk edebiyatına kırdığınızı söyleyebilir miyiz?
Yazarlığa yetişkin edebiyatı ile başladığımı söyleyebilirim ancak dediğiniz gibi son dönemde çocuk edebiyatına yöneldim ve büyük ihtimalle de böyle devam edeceğim. Bunun en önemli nedeni çocuklarla vakit geçirmenin gerçekten çok kıymetli oluşu. Hem ortaokul öğretmeni olmam hem de okurlarımın çocuk olması yaptığımız etkinliklerin ne kadar değerli olduğunu göstermesi bakımından manidar. Örneğin: “Ben de yazar olabilir miyim?” diye heyecanla soran gözleri ışıl ışıl tertemiz çocuklar olduğunda karşınızda “İyi ki yazmışım” diyor ve doğru yolda olduğunuzu anlıyorsunuz.
Özgeçmişinizi okuyunca çocuklar için yazmanın sizin hayatınızda ve yazarlığınızda pozitif anlamda bir kırılmaya tekabül ettiği sonucuna vardım. Katılır mısınız?
Kesinlikle katılıyorum. Önceki soruya verdiğim cevap, kısmen bu soruya da bir cevap niteliği taşıyor. Çocuklar için yazan ve ardından onlarla söyleşi yapan her yazar azimle yazmaya devam ediyor ve bu etkinliklerin devamını istiyor.
Dışardan bakınca çocuklar için yazmak “çoluk çocuk işi” gibi görülüp küçümsenebiliyor bu ülkede halen. Siz hem çocuklar hem yetişkinler için karşılığı olan, sevilen ve okunan kitaplar yazıyorsunuz. Bu iki tür yazarlığı mukayese etmenizi istesem, neler söylersiniz?
Açıkçası bu soruya hem yetişkinlere hem de çocuklara hitap edebilen birçok yazar benzer cevaplar vermektedir. Bu durumda olan yazarların büyük çoğunluğu yazın hayatına yetişkinlerle başlar. Çünkü yetişkin olanların yetişkinlere hitabı çok daha kolaydır. Yetişkinlerin çocuklarla çok vakit geçirmesi, kendilerini onların yerine koyabilmesi ve onlar için yazılmış eserleri severek okuması göründüğü kadar kolay değildir. İlkokul ya da ortaokul öğretmenlerinden ebeveyn olanlar aynı zamanda çocuk edebiyatının kıymetini biliyorlarsa (örneğin ben 🙂) bu alanda başarıyı yakalama imkânına sahiptirler diyebiliriz.
Allah Seni Çok Seviyor adlı kitabınız iddialı, dikkat çekici bir çalışma. Çocuklar ve Gençler İçin Meal-Tefsir üst başlığını taşıyor. Böylesi bir çalışmayı hazırlarken sizi en çok zorlayan hususları ve okuyuculardan nasıl geri bildirimler aldığınızı merak ediyorum.
Hakikaten çok iddialı bir çalışma. Ancak benim amacım iddialı bir çalışma ortaya koymak değildi. Bu alandaki ihtiyacın çok büyük olduğunu gördüm. İstiklal şairi yazarı Merhum Mehmet Akif Ersoy’un aşağıdaki sözleri beni harekete geçirdi diyebilirim:
“ İbret olmaz bize her gün okuruz ezberde.
Yoksa bir maksat aranmaz mı bu ayetlerde
Lafzı muhkem yalnız anlaşılan Kur’an’ın
Çünkü kaydında değil hiçbirimiz mananın
Ya açar bakarız nazmı celil’in yaprağına
Yahut üfler geçeriz bir ölünün toprağına.
İnmemiştir hele Kur’an şunu hakkıyla bilin
Ne mezarlıkta okunmak ne de fal bakmak için
Doğrudan doğruya Kur’an’dan alıp ilhamı
Asrın idrakine söyletmeliyiz İslam’ı”
En zorlandığım hususlar, hedef yaş grubunun ilgileri, anlatımda akıcılık, dilde sadelik, yorumu mutlaklaştırmama hassasiyeti, hedef yaş grubunun psikolojisini dikkate almak, çok tekrara düşmemek, büyük hacimli bir eser ortaya koymamak ve fakat Kur’an’ı bütüncül yaklaşıp Rabbimizin mesajlarını eğmeden kırpmadan ve eksiltmeden vermeye gayret etmekti.
Çok memnun olup takdir eden de olduğu gibi senin ne haddine yaklaşımında olanlar da oldu. Bu konuda önemli olan yüreğimizi taşın altına koyabilmektir.
Gerekirse kendi kitabımız için sponsor olup okul okul gezebilmek, öğretmenin ve öğrencinin ayağına gitmek, gençlerimize her anlamda umut olup hayatlarının tüm alanlarına vahyin rehberliğinde bakıp dünya ve ahiret saadetine ermeleri için çaba göstermektir.
Bir yazar olarak Süleyman Dilmen neler okur, nasıl besler kalemini? Rutinleri, bu anlamda varsa, ritüelleri nelerdir?
Benim en önemli beslenme kaynağım ve 25 yıldır devamlı okuduğum kitap, Rabbimizin tabiriyle Ummul Kitap (Kitapların anası:) Kur’an-ı Kerim’dir. En önemli ilham kaynağım da ister istemez budur. Çünkü çok cömert olan kitabımız kendisine Şüphesiz inananları aktif iyi yapmaktadır. Diğer beslenme kaynaklarım öğrencilerim gezip gördüklerim ve tabiat ayetleridir.
Okullarda küçük okurlarınızla sık sık bir araya geliyor, kitaplar ve okumak başta olmak üzere pek çok konuda söyleşiyorsunuz. Okurlarınızla buluşmalarınız nasıl geçiyor? Gözlem ve tecrübeleriniz yeni kuşaklar ve çocuklarımız hakkında ne söylüyor?
Ben yeni kuşaklar için daima umutluyum, hakikaten çok değerli öğretmenlerimiz ve velilerimiz var. Bunlar ister istemez çocukların da çok değerli olması yönünde olumlu yansımalar oluşturuyor. Ancak maalesef hâlâ kitap, ihtiyaçlar listesinde kendisine yer bulamamış bir durumdadır. Hâlâ ötekileştirilen, para verilip alınacak kadar değerli görülmeyen bir nesnedir. Söyleşilerim kitaplarım okunduğunda kıymetlidir. Kitaplarımı okumayanlarla yaptığımız söyleşiler ise maalesef çok verimli geçmemektedir. O yüzden bir yazarı en mutlu eden okurunun önceden kitabını okuması ve sorularını önceden belirlemiş olmasıdır. Bu konuda öğrencilerine rehberlik eden çok değerli öğretmenler var. Bunları sosyal medya hesabımda paylaşıyorum. İyi ki varlar.
Anne babalar bir çocuk edebiyatı yazarına rastladılar mı, fırsat bu fırsat deyip, çocukları için kitap tavsiyesi isterler. Siz de sık sık böyle sorula karşılaşıyorsunuzdur. Cevaplarınız neler oluyor?
Açıkçası bu tür sorular azaldı ancak yine de oluyor olduğunda da seviniyor ve elimizden geldiğince en güzel şekilde cevaplamaya çalışıyoruz.
Çocuk edebiyatı yazarlarının bana göre tuhaf bir kaderi var: Okurlarınızın hangi kitabı okuyacağına, satın alabileceğine büyük oranda büyükler (anne-baba ve öğretmenler) karar veriyor. Bu durum yazar ile okur arasında bir sorun veya bariyer oluşturuyor mu size göre?
Evet, açıkçası bazı sorunlar oluşturabilir. Çocuğun üretkenliğini sınırlandırması, tek taraflı bakış açısı gelişebilmesi ve ilgi alanlarının göz ardı edilip bir birey olarak görülmemesi ya da güven sorunları ve bunun sonucunda kitap okumaya karşı soğuma ve isteksizlik oluşturabilir.
11 Temmuz’da, PKK’nın sembolik anlamı büyük olan “silah bırakma” töreni ile önemli bir eşiği aşan “Barış” süreciyle ilgili Ahmet Örs’le bir müddet önce yaptığımız röportajı sunuyoruz.
Savaşın, çatışmanın, katliamların, terör diye bir bela ve sopanın ortadan kalkmasını kim istemez ki? Şeytanın askeri veya silah taciri değilseniz barış herkes gibi sizin için de huzur, refah ve felah kapısıdır. Hâl böyleyken, bir yandan çok umutlu iken öte yandan neden ciddi şüpheleri var insanların?
Hukuksuzluğun dibini bulmuş, KHK’lar eliyle bir zulüm düzeni tesis etmiş, nihayet Yargı içinde “devşirdiği elemanları” eliyle CHP’den bir terör örgütü çıkartmak için debelenen, ilk ismi “adalet” iken başta ekonomi olmak üzere pek çok sahada dehşet verici bir adaletsizliği pervasızca sergileyen bir iktidar ile bu iş nasıl olacak, diye sormadan edemiyor insan. “Ortadoğu’yu yeniden dizayn etmek”le övünen emperyalist ve siyonist blok (ABD ve İsrail) iki yıla yakındır Gazze’de soykırım suçu işlerken ve Türkiye uyum içinde üzerine düşen “mütevazı” katkıyı sunarken üstelik! Yoksa her şey samimiyetsiz bir seçim kazanma hilesi mi?
Yine aynı Türkiye mevsimindeyiz: İhtiyatlı iyimserlik, endişeli umut…
Ulusal sınırlara takılmadan, herkesin hakkını aldığı, güvende olduğu sahici (bölgesel ve küresel) bir barışa doğru emin adımlarla yürürüz inşallah, diye dua ediyoruz.
– PKK’nın silah bırakma ve kendini fesih kararını bekliyor muydunuz?
Bunlar radikal ve hemen hiç kimsenin beklemediği kararlardı açıkçası. Herhangi bir siyasiden ya da yorumcudan bu doğrultuda pek bir şey duymuşluğumuz ve öngörümüz yoktu hatta ABD’nin özellikle PYD’ye olan teveccühü düşünüldüğünde böyle bir şey iddia etmek akla zarar bile kabul edilebilirdi. Hadi, dönemsel olarak geçmişte de olduğu gibi ateşkesler olsun ama fesih, bambaşka bir karar!
– Arka planda ne olursa olsun bu, tarihi bir olay. İlk duygu ve düşünceleriniz nedir bu gelişme karşısında?
Elbette, tarihi bir âna tanıklık etmekteyiz, bunda kuşku yok lâkin insan bu işin arka plânını kaçınılmaz olarak merak ediyor; geriye doğru neler olduğunu anlamaya çalışıyor: Örgütün feshine giden sürecin özellikle Ortadoğu’daki/Batı Asya’daki hangi dinamiklerin eseri olduğunu kavrayamayan bir duygulanım, fazlasıyla boşa düşme kabiliyetine sahip. Bunu muhakkak not etmeliyiz. Duygulanım üzerinde bunca ehemmiyet vurgusunda bulunmuşken neler düşündüğümüz hakkında sanırım ciltlerce konuşmak gerekebilecektir. Küresel ittifakların bileşeni olarak devletin ve yine aynı ittifaklarla yeni ve sıkı münasebetler geliştirmiş örgütün birlikte yaptığı işlerden, hele de Ortadoğu’nun şu ürkütücü aşamasında işkillenmemek elde değil. Güçlü bir şüphe ve tekinsizlik hâlinin çok yönlü olarak beni etkisi altına aldığını söylemeliyim. Bu süreç, bütün bir bölgeyi olduğu kadar özellikle İslamî siyaseti teorik ve pratik boyutlarıyla temsil etme iddiasında bulunanlardan oluşan muhitimizi de sarsacaktır.
– Örgüt bir adım attı, Devletin de atması gerekli adımlardan bahsediliyor. Sizce bu adımlar nelerdir?
Doğru, örgüt bir adım attı ama bu adımın devletin mi, örgütün mü, küresel büyük ittifakların mı adımı olup olmadığı hususunu iyi irdelemek gerekiyor. Bu meyanda muarızların ya da muhatapların bahis konusu ittifaklardan bağımsız bir adım atma kabiliyetinin olduğuna inanmıyorum. Bunun aksini iddia etmek bence açık palavradan başka bir şey değil! Bölgenin, egemen dünya düzenine teslim olmuş irili ufaklı yapılarının nasıl hareket ettiği, hangi mevzilerden atış yaptığı, kimlerin yanında hizalandığı zaten gözler önünde cereyan eden arsızlık tiyatrosunda sergileniyor. Suriye’de son somut tezahürü görülen dönüşüme göre devlet ve örgütün konumlandırılışından cesaretle bahsetmeliyiz. Atılacak adımlar İsrail-ABD (bütün bir emperyalist blok) hattının yanında birlikte hizalanmak ve Batı Asya’nın geri kalan lokasyonlarındaki irili ufaklı ayrıksı grup ya da devletleri tasfiye sürecinde muvazzaf bir pozisyon almak şeklinde olacak görünüyor hatta bu, oluyor. Bu büyük adımlara paralel ya da onları takiben atılacak “demokratikleşme” adımları olacaktır elbette. Ulus devlet direncine rağmen sosyal alanlardaki bazı yasakların kalkmasını görebileceğiz ama gerçek bir özgürleşme ihtimali asla bu tablodan çıkmayacaktır.
– Türkiye bilhassa 15 Temmuz 2016 tarihinden, OHAL ve KHK rejimine geçişten sonra feci bir hukuksuzluk, yolsuzluk, liyakatsizlik sürecine girdi. Her geçen yıl kötüye gitti. Peşi sıra ağır bir yoksulluk içine sürüklendi halk. Hak-hukuk karnesi bu kadar zayıf bir iktidar, başta Kürtler olmak üzere bu ülkeye özgürlükler anlamında neler sunabilir?
Sorunuz aslında bir yandan çarpıcı tespitleri de barındırıyor. Bu süreçte benim de öne çıkarmaya çalıştığım bir perspektif, bu. Bu durumda egemenlere sormak gerek: Siz, sözüm ona “barış” içinde yaşadığınızı iddia ettiğiniz insanlara hangi güzellikleri sundunuz da Kürtlere ya da başkalarına barış, huzur, refah vaat ediyorsunuz? KHK zulmü hâlâ devam ediyor, protesto hakkını kullanmak isteyenlerin başlarına neler geliyor, hep birlikte görüyoruz. Zaten siz, bir avukat olarak hukuksuzluğun ülkede ne denli bir geçer akçe olduğunu hepimizden iyi biliyorsunuz. Barınma, gıda, ekonomik güvence gibi haklara, Anadolu’nun çok boyutlu olarak talan edilip yağmalanmasına hiç girmiyorum bile!
Kürt meselesindeki bu sıra dışı ve hemen herkesçe sürpriz olarak karşılanan mezkûr “açılım”ın bölgesel ayağı az önce değindiğim gibi büyük aktörlerin plânlarından bağımsız değil ancak bütün bu olumsuz tarafların yanı sıra farklı muhatapların bazı durumlardan avantaj devşirebilmesi elbette mümkündür. Tabii, bu mümkünlük her durum ve çevre için geçerlidir. Gerçek özgürlüğün teorik bağımsızlık dolayımında gerçekleşebileceğini düşündüğümüzde özellikle İslamî çevrelerdeki bağımsız, ilkesel duruşları tahrip edip bulandırma kabiliyetine sahip olması bakımından bu yeni adımlara ekstra ihtiyatlı yaklaşmakta yarar var. Ulus devlet paradigmasının yeni yorumuna hem Kürt siyasal unsurlarının hem kimi İslamcı muhitlerin coşkulu dahli beni kaygılandırıyor. Düzenin maharetli hamlelerinin muhalif unsurlardan daha tesirli olduğu gerçeği bu süreçlerde daha bir görünür olabiliyor. Ne Ortadoğu/Batı Asya halkları düşünsel bir hazırlık içinde ne de Türkiye özelindeki Kürt ya da İslamî devrimci unsurlar… Dolayısıyla emperyalizmin ve onun ortaklarının projelerine, o projelerin fikrî temellerine iyi bakmalı: O bütünün herhangi bir özgürleşmeye götürecek önce niyeti, sonra imkân ve kabiliyeti var mı, diye.
– PKK’nın silah bırakması Ortadoğu olarak adlandırılan bu çalkantılı coğrafyadaki dengelerden bağımsız düşünülemez elbette. 100 yıldır yaşananlardan sonra bu coğrafyada insanlar umutlu olmaya çekinir hâle geldiler. Hiç değilse Türkiye topraklarının terörden arındırılıp huzur bulacağı yönünde umutlu olabilir miyiz?
Halkların öz örgütlülükleri çevresinde, onların irade ve inisiyatifleriyle gerçekleşmeyen herhangi bir pratikten umut ya da huzur beklenemez. Egemenler bir şeyler yapıyorlarsa hem de bunları bırakın halkı haberdar etmeyi, yetki sahibi kişi ve kurumlardan bile gizli kapaklı icra ediyorlarsa bütün bu yapılıp edilenlerden elbette halkın, halkların lehine bir sonuç doğmayacaktır. Buradan en fazla Orwell’ın 1984 romanına bir yol çıkarılabilir! Terörün geniş tabanlı bir tanımı da burada zorunlu olarak devreye girmelidir. Batı Asya mıntıkasındaki yerel ya da küresel devlet, örgüt ya da sermaye çeşnisi içinde boy gösteren irili ufaklı yapılanmaları bu hususta sıralarsak muhayyel huzur ve barış için bölgemizin kimden ya da neyden hangi ölçüde arındırılması gerektiği ortaya çıkacaktır.
Özelde İslâmî çevrelerin hem teorik hem de dinamik temellere tevhîdî ayırt edicilikle yaklaşamayan ve modern paradigmayı aşamayan tutumlarının da bütün bu kaygı verici hakikatin üzerine tuz biber ektiğini bir kez daha söylemeliyiz. Huzur ve barış, aktörlerden, aktörlerin başka başka münasebetlerinden bağımsız değildir. Tabiatıyla o bütünlükler, herhangi bir alandaki bütün hareketlenmeleri beslemektedir. Bunda şaşılacak bir şey de olamaz. İleride, beklentiler boşa çıktığında şaşılmaktansa şimdiden bütün dinamiklere sahih bir eleştirellikle yaklaşılması yerinde bir tutum olacaktır.
20 Mayıs 2025
