Haberler
Zorlu Holding’i Zorlayan Eylemde Gözaltı
İsrail’in Gazze’deki saldırganlığı ve işgalleri sürerken Türkiye’deki protestolar da devam ediyor. Özellikle Türkiye’nin İsrail ile gelişen ticari ilişkilerine ve bu ilişkilerden rant sağlayan sermaye gruplarına karşı öfke hızla artıyor.
Protestolar ve boykot çağrıları devam ederken özellikle İsrail’deki yerleşik enerji yatırımları ve ortaklıkları bulunan Zorlu Holding bu eylemlerin odağında yer almaya başladı.
Filistin İçin Bin Genç adlı çoğunlukla üniversite öğrencilerinden oluşan grup bu kirli ilişkiyi bir süredir ülke gündemine getirmeye çalışıyor. Bunun için son eylemini dün Zorlu Center’de gerçekleştiren grup Filistin bayrakları ve sloganlarıyla başladığı protestosu polisin çok şiddetli müdahalesiyle gözaltında son buldu.
Zorlu grubunun İsrail’deki girişimlerini ve işgalcilere sağladığı enerjiye karşın Gazze’nin enerjisiz kalmasının protesto edildiği eylemde “Soykırımcı İsrail, İşbirlikçi Zorlu” , “Eli Kanlı Zorlu, İhanetten Vazgeç” gibi sloganlar öne çıktı.
Sert Müdahale, Şiddet ve Hakaret
Zorlu AVM’nin içindeki açıklık alanda gerçekleşen eylem hiçbir taşkınlık içermemesine rağmen polisin gösterdiği tepki oldukça sert ve acımasızca gerçekleşti. Yaklaşık 30 kişilik grup, önce itilerek ve zorla sürüklenerek AVM dışına çıkarılmaya çalışıldı, direnenlere şiddet uygulandı ve küfür ile hakaretler edildi.
Polisin gösterdiği acımasız müdahaleye rağmen Filistin’in yanında kararlılıkla duran ve sadece İsrail lobisine enerji sağlayan Zorlu’yu işbirliğinden vazgeçirmeyi amaçlayan grup gözaltı araçlarına bindirilene kadar tepkisini göstermeye devam etti.
Polis otobüsünün yanında şiddeti daha da artan müdahalede gözaltına alınanlar ters kelepçeyle kelepçelenerek otobüslere bindirildi.
Daha sonra serbest bırakılan eylemcilerle yaptığımız görüşmelerde yaşananlar şu şekilde ifade edildi: “Görüntülerde de görüldüğü üzere neredeyse sürüklenerek, her birimiz en az iki polis tarafından zorla götürüldük. Gerek gözaltılar sırasında ve gerekse araca bindirilirken darp edildik, hakarete uğradık. Polis otosunun yanında ters kelepçeler çok sıkı bağlandı. Bundan dolayı his kaybı yaşayan, kollarında uyuşmalar olan arkadaşlarımız 3 saatten fazla bu şekilde bekletildiler. Polis otosunda namaz kılmak isteyen arkadaşlarımızın talepleri dikkate alınmadığı gibi “namazınızı düşünüyorsanız gelmeseydiniz” gibi tahfif edici ifadelerle alay edildi. Polis otosundada sürekli uyarmamıza rağmen çok kötü durumdaki arkadaşlarımızın kelepçelerine müdahale edilmedi. Polis otobüsüyle getirildiğimiz hastanede de aynı şekilde kelepçeli muayene edilmek istendik. Direniş gösterip bu durumu kabul etmememiz sonrasında kelepçelerimiz çözüldü.”
İşgalci İsrail’in elektrik tedarikçisi Zorlu’da yapmak istediğimiz eyleme müsaade edilmiyor, görüntü almak isteyen arkadaşlarımıza müdahale ediliyor!
Herkes duysun; Filistin Direnişi’nin sesini her yerde duyuracağız, İsrail’le ilişkileri kes demekten vazgeçmeyeceğiz! pic.twitter.com/vxnmZP27J1
— Filistin İçin Bin Genç (@filistinicinbin) January 28, 2024
Yaklaşık 4-5 saat süren gözaltı süreci sonrasında gönüllü avukatların girişimleri ile gözaltı süresince yaşananlar kayıt altına alındı ve işlemlerin ardından eylemciler serbest bırakıldı.
Neden Zorlu Protesto Ediliyor?
Türkiye’nin önemli sermaye gruplarından biri olan Zorlu Holding son yıllarda özellikle enerji alanında yaptığı yatırımları artırmıştı. Zorlu Enerji Grubu’nun İsrail’de üç santrali bulunuyor. Zorlu Enerji Grubu’nun yüzde 42.15 oranında ortak olduğu, 120 MW elektrik ve 70 ton/saat buhar üretim kapasitesine sahip Ramat Negev Kojenerasyon Santrali İsrail’de faaliyetlerini sürdürüyor. Zorlu’nun bir diğer ortaklığı ise Ashdod Kojenerasyon. Grubun yüzde 42.15’ine sahip olduğu Ezotech Electric Limited Şirketi tarafından inşa edilen Ashdod Doğalgaz Kojenerasyon Santrali, 55 megavatlık kurulu güce sahip. Aynı zamanda İsrailli ortakları ile birlikte devreye alınan Dorad Doğalgaz Çevrim Santrali’de yine üretimini sürdürüyor.
Toplam 1015 MW kapasite ile İsrail’de hizmet veren Zorlu Holding gelecek 25 yıldada İsrail’in enerji ihtiyacının %7’sini karşılamayı amaçlıyor. Bu şirketlerden Dorad Energy’nin İsrail Savunma Bakanlığı’na ve İsrail’in uluslararası hukuka göre gayrimeşru sayılan yerleşim yerlerine ve sanayi bölgelerine elektrik tedarik ettiği de tespit edildi. İsrail ile işbirliği halinde olan, İsrail ordusu için hizmet ve ürün üreten şirketlere yatırım yapan Zorlu Holding bu nedenle protesto ve gösterilen odağında.
Gazze’de elektrik ve enerji sıkıntısı nedeniyle yoğun bakımdaki yaralıların kaybedildiği, hastanelerin işlevini yerine getiremezken Zorlu’nun hiçbir eleştiriyi umursamadan İsrail’deki ortaklıklarını sürdürmesi de ayrıca tepkilerin artmasına yol açıyor
Zorlu Markaları Neler?
Türkiye’de yerleşik markalarıyla bilinen Zorlu Grubu, son günlerde artık boykot listelerde yerini almış durumda. Zorlu AVM, Zorlu PSM, Vestel, TAÇ, Linens, Regal, Valeron gibi markalar üzerinden Zorlu boykotu tüm hızıyla gelişiyor.
Eğitim İlke-Sen, Sağlık İlke-Sen, Özgür Yazarlar Birliği ve TOKAD; Gazze nöbetlerine devam ediyor.
06 Nisan 2025 çarşamba günü Üsküdar’da, Mimar Sinan Meydanındaki nöbet eylemi “İsrail’e F-35 Parçaları Taşıyan Maersk Gemilerini Engelle, Mersin Limanına Sokma, Katliama Ortak Olma!” temasıyla yapıldı.
Eylemde konuşan Eğitim İlke-Sen başkanı Ahmet Örs, katliam ve soykırım bitene kadar nöbetlerine devam edeceklerini söyledi. Topluluk adına Cahit Erdem Örs ve Şeyma Yıldırımda birer açıklama yaptılar.
Cahit Erdem Örs, “İsrail’i Tanıma, Tam Ambargo Uygula” çağrısında ısrarlı olacaklarını vurgularken Şeyma Yıldırım, İsrail’e F-35 parçaları götüren MAERSK gemilerinin durdurulması gerektiğini dile getirdi.
Eylem boyunca “Limanlar Siyonizme Kapatılsın, Gemileri Durdur Direnişi Büyüt, İşbirlikçi Rejimler Hesap Verecek, Erdoğan Botaş’ın Vanasını Kapat, Katil İsrail Filistin’den Defol, Katil ABD Ortadoğu’dan Defol, Yaşasın Gazze Direnişimiz” gibi sloganlar atıldı, tekbir getirildi.
Türkiye’de televizyon kültürünün, reyting baskısıyla izleyici algısını sürekli aşağı çeken bir eğilimi olduğu artık yerleşik bir gerçek. Ancak son zamanlarda, bu durum rahatsız edici boyutlara ulaşmış durumda. Geçtiğimiz günlerde Esra Erol’un programında, kaynananın nişanlı damatla iddia edilen ilişkisi, ekran başındaki izleyicilere o kadar absürt bir gerçeklik yansıtıyor ki modern medyanın zehirleyici etkisini gözler önüne seriyor.
Bu tür programlar sadece reyting peşinde koşmanın ötesine geçerek toplumun düşünce ve algı düzeyini aşağıya çeken, pasifleşmeye zemin hazırlayan unsurlar olarak işlev görüyor. Günlük yaşamın gerçek sorunlarından uzaklaştırılan birey, ekran başında izlediği bu absürtlükleri sorgulamak yerine, belirli bir “ortalama kültür”ü içselleştiriyor.
Medya eleştirmenleri, bu programların izleyiciye “seyirlik ahlak” sunarak eleştirel düşünceyi pasifleştirdiğini iddia ediyor. George Gerbner’in “Kültivasyon (Yetiştirme) Teorisi”ne göre[1], medyada sürekli tekrarlanan belirli temalar, izleyicinin algısını şekillendirir; bu durum, toplumun kendi gerçek sorunlarıyla yüzleşme cesaretini azaltmaktadır. Televizyonun merkezileşen rolü günün telâşı ve ekonomik sıkıntılar içinde insanlar, ufak dramatik olaylarla mest olurken asıl önemli meselelerin gölgesinde kalıyor.
Esra Erol’da “Skandal İlişki” – Reyting için atılan başlıklar yeni bir ortalama belirliyor.
Gerçeklik Tiyatrosu: Seyirci, Oyun ve Yönetim Aygıtı
Esra Erol örneği, gerçeklik ile kurgu arasındaki sınırı giderek belirsizleştiriyor. Programlarda yaşanan dramatik olaylar, tamamen gerçeklikten kopuk olmasa da izleyicinin “ortalama” algısını derinden etkiliyor. Sürekli maruz kalınan bu olaylar, dramatik unsurların normalliğe dönüşmesine, dolayısıyla toplumda “güvenlik” ve “denetim” taleplerinin meşrulaşmasına zemin hazırlıyor.
Byung-Chul Han’ın da belirttiği gibi[2], modern toplumda şeffaflık ve performans rüzgârı eserken medya aracılığıyla sunulan yüzeysellik, bireylerin özgür düşünce ve sorgulama kapasitesini sistematik olarak azaltıyor. Her ne kadar yayıncılığın mecraları değişse ve yapay zekanın gelişen etkileri başka bir görsel atmosfer yaratsa da hâlâ “medya endüstrisi” aynı motivasyonlardan besleniyor. İzleyici, her ne kadar “gerçek” hayatı izlediğini iddia etse de, aslında medyanın manipülasyonuyla oluşturulmuş bir gerçeklik içinde yaşamını sürdürmeye başlamış durumda. Bu durum, endişenin artmasına, inisiyatif almaktan kaçınmaya ve yöneticilerin müdahalelerini bekleyen pasif bir toplumsal yapının oluşmasına neden oluyor.
“Don’t Think” – Düşünme!
Yönetim Aygıtı Olarak Medya: İktidarın Sessiz Kontrolü
Tarih boyunca medya, sadece haberleşme ve eğlence amacıyla kullanılmamış, aynı zamanda toplumu yönlendirme ve kontrol etme aracına dönüşmüştür. Günümüzde televizyon programları, iktidarın politikalarını pekiştiren, algıyı manipüle eden modern yönetim aygıtları hâline gelmiştir. Esra Erol ve benzeri yapımlar, seyircinin aktif katılımını engelleyerek pasif izleyiciliği teşvik ediyor.
Bu medya anlayışı, eleştirel düşüncenin ve aktif birey olmanın temel taşlarını oluşturan unsurların zayıflamasına yol açıyor. Gerçek sorunları tartışmak yerine, izleyici absürt olaylara takılıp kalıyor; sonuçta, medyanın yönettiği “ortalama” bir toplumsal bilince teslim oluyor. Bu durum, iktidarın sessiz sedasız kurulmuş yönetim aygıtlarını güçlendiren bir etki yaratıyor. Toplum, kendi gerçek sorunlarının farkına varıp eleştirel bilinç geliştirmezse, medya yönetimi altında pasif bir varlık olmaya mahkum kalır.
Esra Erol ve benzeri programlar, yalnızca bir eğlence ürünü veya reality show olarak kalmıyor; bunlar aynı zamanda toplumsal hafızayı ve özgür iradeyi hedef alan, eleştirel düşünceyi körelten araçlar olarak karşımıza çıkıyor. Medya, insanların zihinlerine “seyirlik ahlâk” aşılayarak, gerçeklik ile kurgu arasındaki sınırı bulanıklaştırıyor. Bu da, toplumun kendi sorunlarıyla yüzleşme becerisini azaltıyor ve iktidarın, pasif izleyici kitlesi oluşturma çabasının bir parçası oluyor.
Dolayısıyla, televizyon ve ana akım medya araçları sadece bilgiyi aktarmakla kalmıyor; aynı zamanda ideolojik bir kontrol mekanizması oluşturuyor. Bu mekanizmanın farkına varılması, özgür ve eleştirel düşünceye sahip bireylerin yetişmesi açısından hayati önem taşıyor.
Dipnotlar:
[1] Gerbner, G. (1998). “Cultivation Analysis: A Systematic Approach to Television’s Long-Term Effects.”
[2] Han, Byung Chul (2023). “Şeffaflık Toplumu”, Metis Yayınları
