Her gün birçok habere maruz bırakılıyoruz. Haddinden fazla muhatap olma durumundayız. Teknolojinin de ilerlemesiyle haber yapmak, habere ulaşmak (ulaşmak istemesek bile karşılaşma olasılığımız çok yüksek) artık çok kolay.
Mesele haberlerle aramızdaki mesafeyi ayarlayabilmek… Çok yakınlaşmak da çok uzaklaşmak da çözüm değil, mutedil bir yol edinmemiz gerekiyor.
Örneğin politika haberleri: Politika haberi deyince bile bir sıkılma geliyor insana, bir kasvet çöküyor. (Kişiden kişiye değişir, fakat çoğunluk bu şekilde.) Çünkü günümüzde politika/siyaset içerikli haberlerin sunumu, verilişi okuyucuyu/izleyiciyi ilgisiz duruma getiriyor. En önemli haberlerden biri politika haberleridir aslında, halkın en çok bilgilenmesi ve farkında olması gereken haberlerdir bunlar. Çoğu zaman yapılan haberler insanların güvenlerini de zedeleyebiliyor, güvensizlik de umutsuzluğa götürebiliyor.
Yönetim ve yönetiliş konusunda insanların bilgiye, bilince ve aydınlatılmaya her zaman ihtiyaçları olacaktır. Ne yazık ki politika haberleri, günümüzde en az ilgi gören haber türüdür. Öyle ki haberlerin tarzı, en önemli meseleleri uzun süreli takip etmeyi imkânsız hale getiriyor. Düzensiz, bulanık, bölük pörçük ve kesintili bir şekilde aktararak izleyicinin/okuyucunun kafasını karıştırıp, uzun süreli bir dikkat dağınıklığına sebep olabiliyor. Bu durumdan kaynaklı olarak meselenin yeterince farkındalığına sahip olmayan ilgisiz bir izleyici kitlesi oluşuyor. Bu durumda sansüre bile gerek kalmıyor, çünkü ilgisiz kalabalık politikayı merak dahî etmiyor.
Aynı durum ekonomi haberleri için de geçerlidir. Halk ekonomi terimlerine/kavramlarına o kadar uzak ki, ilgili olması bir yerde, anlamakta güçlük çekiyor. O kadar karışık tablolara maruz kalıyoruz ki, meseleyi nereden tutacağımızı bilemiyoruz. Medyanın bize sunduğu şey gerçek değil, gerçeklik çoğu zaman. Haberler bizleri yani halkı, toplumsallığın içine katmak yerine dışarı atıyor.
Maalesef istisna durumların pek faydası olmuyor, çoğunluğun hisleri kalanlara sirayet ediyor.
Ve felaket haberleri…
İnsanda umuda dair bir şey bırakmıyorlar bazen. Dünyada her gün birçok iyi ve kötü şey oluyor, olmaya da devam ediyor. Bunların bir kısmıyla karşılaşıyoruz yalnızca, bilincinde olmamız gereken de aslında bu olmalı. Okuyor/izliyor olduklarımız yalnızca gerçekleşmiyor, bunların dışında milyon tane şey yaşanıyor. Biz kötü olanlarıyla muhatabız çoğu zaman. Depremler, doğal felaketler, savaşlar, katliamlar, yıkımlar ve birçok suç ve kötü şeyler içeren haberler…
‘Şu kadar kişi hayatını kaybetti, şu kadar kişi göçük altında kaldı, yanarak can verdiler, depremler can alıyor,’ ‘felaketlerin ardı arkası kesilmiyor’ buna benzer, bu dilde haberler yapmak yerine; felaketin etkeninin ne olduğu ve bu etkene karşı önlem alındığında hayatların nasıl kurtulduğuna dair başka bir haber dili oluşturulabilir.
Bu haberler karşısında çoğu zaman duygularımız korku, öfke ve acı oluyor. Haberler karşısında mantığımız bazen devrede, bazen devre dışında kalıyor. Bu da duygularımızın yoğunluğu ile ilgili.
Medyanın ve haberlerin az da olsa olumlu yanları da var tabi. Aslında üzerinde biraz çalışılsa, olumlu havayı daha da arttırabiliriz.
Örneğin hastalığın ve kıtlığın yaşandığı coğrafyaların haberlerini yapmak, farkındalık yaratmada olumlu bir etkiye sahip olabilir. İnsanlarda dayanışma ruhunun artmasına vesile olurken, insanlarla/halklarla yardımlaşma ve dayanışmanın da önemi bir kez daha hatırlanabilir.
Savaşın kötü etkilerini, trajedilerini haber yapmak, insanlara barışın ne kadar hayati bir şey olduğunu hatırlatabilir.
Aynı durum sağlık alanında da söz konusu olabilir. Bazı haberler insanların tedbirli ve temkinli olmasına yarayabilir, aynı şekilde bu haberler onları panik de edebilir. Haberlerin diline göre bu durum değişiklik gösterecektir.
Ya da başarı ve takdir hikâyeleri…
İnsanların azmini arttırabilir, zorluklarla mücadele etmede gayret göstermelerine manen yardımcı olabilir. Aydınlık bir geleceğin mümkün olabileceğine, bunun için umutlarını diri tutmalarına yardımcı olabilir.
Tam tersi de mümkün elbette: Başarılı olmaya, başarılı olan ve takdir gören insanlara dair haberler, insanlarda ezikliğe ve özgüven eksikliğine de sebep olabilir. Bu özgüven eksikliği idealist düşünmelerini engelleyip, başarının ve takdir görmenin yalnızca belli bir kesime ait olduğu düşüncesine varmalarına sebep olabilir.
Burada haberlerin dili, veriliş tarzı çok önem taşıyor.
Haberler insanları iyi yönde etkileyebilir ve bu kapasiteye sahipler de…
Haberlerin olumlu bir etkiye sahip olması için haberin ve haberi oluşturan unsurların insanların akıl ve vicdanlarına seslenişinde objektif olması gerekir.
Maalesef çoğu zaman günümüz dünyası olayları ve durumları çarpıtmasıyla meşhurdur.
