Covid-19 salgını ile derinleşen ekonomik krizden esnafın nasıl etkilendiğini yine esnaf arkadaşlarımıza sorduk. Onların değerlendirmelerini sizlerle paylaşıyoruz.
Yeni bir düzenleme olmazsa küçük esnafı zor günler bekliyor!
Cem Bozlu (İstanbul):
KOBİ sınıfında olan küçük, orta ve mikro ölçekli işletmeler salgın öncesi bazı zorluklarla zaten mücadele ediyordu. Vergi gelirine dayalı bir ekonomik modele dayalı bir kurguda zorlanmamız, kadar normal bir şey de yok zaten.
Mart ayında başlayan pandemi döneminde ise başta lokanta ve restoran, tekstil/giyim, cafe/kahvehane, kırtasiye, gıda dışı imalat vs. alanlarda faaliyet gösteren küçük ve orta ölçekli esnaf süreçten çok fazla etkilendi.
Gıda imalatı ve satışı yapan bakkal, market, şarküteri ve tedarikçilerinin AVM’lerin kapatılma kararı ve insanların daha fazla evde kalmaya başlamasının da etkisiyle başlarda görece daha az etkilendiği söylenebilir.
İngiltere’de yapılan bir araştırmada Türkiye’deki esnaf lokantasına karşılık gelen çapta bir restoranın ekonomik olarak hiç açmadan ancak 16 gün dayanabileceği tespit edilmiş. Ülkemizde bu işletmeler 3 ay kadar kapalı kaldılar, mayıs ayından beri belli kurallara göre açılsalar da yaralarını sarabilmiş değiller.
Fazla personele sahip bu tip işletmeler ya işçi çıkarmak ya da çalışanlar hakkında hükümetin çıkardığı KÇÖ (Kısa Çalışma Ödeneği) ya da ücretsiz izin yoluna gitmek zorunda kaldılar, ki bu da bir çalışan için aylık 1100 ila 1300 TL bir gelir anlamına geliyor. Bu durum örneğin özel anaokulları ve diğer birçok küçük işletme için de böyle. Birçok işletmenin kira kontratı çerçevesinde kiraları ödenme imkânı olmadan her ay birikiyor. Kira konusu ile ilgili sadece icra ve mahkeme yasağı getirilip mesele ortada bırakılmış durumda.
Hükümetin bu yaşananlar için küçük esnafa HALKBANK aracılığı ile sunduğu (o da kaydı olmak şartı ile) geçici çözüm ‘25 bin liralık, 6 ay ödemesiz düşük faizli kredi’ oldu. Bunun bir çözüm olabileceğini sanmamakla birlikte yeterli bir tedbir olup olmayacağını önümüzdeki dönem hep birlikte göreceğiz. Üzülerek ve endişeyle söylemeliyim ki; yeni bir erteleme/destek/yapılandırma olmazsa biriken stopajlar, 6 ay ötelenen SSK primleri, ödenmediği için biriken kiralar ve kullandıysa HALKBANK ‘can suyu kredisi’ ödeme tarihleri bir yığın olarak küçük esnafı beklemekte.
