Kaçtığı için korku
Baskı ikliminde korksak, çekinsek de elden geldiğince gerekeni yapmalı. İnsanın korkması olağan bir durum ama baskıya direnmeye çalışmayıp çoğunlukla kaçarız. Korktuğu için kaçmak değil de kaçtığı için korkmak demeyi tercih ediyorum bu durum için. Sokakta denk geldiğimiz bir köpeğin durduk yerde bize zarar vermeye çalışması nadiren olur. Ancak köpeği gördüğümüzde hemen kaçarsak o bizi kovalamaya başlayacaktır. Hayatta çoğunlukla nelerden kaçıyorsak onun tarafından kovalanacağız demektir. Bir de kaçmasan, kaçsan, saçmalasan ya da rasyonel davransan başa geldi mi geliyor işte. Bu sebeple korksak da gücümüz neye yetiyorsa onu yapmalı.
*
Bugünde olan umut
İnsan umutları çıksın istese de hüsrâna uğramamak adına temkinli olmaya çalışır. İnanç da sabır telkin edip ahireti işaret eder. Umut böylece zaman ve mekânın ötesine bağlanır ama hepten oraya da atılmaz. Dünya içi gelecekçi, sonuç odaklı umut beni ayartmaya çalışsa da tamamen bundan yana değilim. Esas gayesi başarı olmayan bu umut dünya içi bir kurtuluş içermeyebilir. Dünya dışı bir kurtuluşa yani ahirete bel bağlamak da insanı pasifliğe itmez. Muradımdaki umut, ertelemeci olmadığından bugünü göz önünde tutar. O, geçmiş ve gelecekle bağı olan bugünde çaba sarf eder.
*
Gayba dair ahkâm kesen karamsarlık
Dünyada kötü şeylerin yaşandığını ve yaşanacağını kabul etmek karamsarlık, pasiflik değildir. Gerçeği inkâr etmeme, kendini olana bitene kapatmamadır bu. Ancak kol gezen kötülük, insana sonun geldiğini hissettirir çünkü insan o sonda kurtuluş ümit eder. Peki, zulmün tavan yaptığı dönemlerde kıyametin kopmasını arzulama ile mücadelesiz şehitlik hülyâsı arasındaki ilişki bize neler söyler?
Karamsarlık kişiyi olan bitenden geri çektirip, boşvermişliğe sürükleyebilir. Gaybî alana dair ahkâm kestirebilir ne de olsa böyle gelmiş böyle gidecektir. Bu boşvermişlikle haddi aştığının farkında bile değildir insan çoğu zaman.
*
Nostalji ya da olmayan kusursuz anımsama
Çocukluk arkadaşları, oyunlar, komşular, acı tecrübeler ve benzeri yaşanılmış evin bulunduğu mekâna, mahalleye aittir. Araya girer zaman. Büyümüşüzdür. Kimse geçmişi tamamen hatırlayamaz neticede kusursuz bir hafıza, kusursuz bir hatırlama yoktur. Ancak insan yaşanan olumsuzlukları kenara atıp güzel hatıralarıyla kendine olumlu bir geçmiş inşa edebilir. Bu güzellemelerle nostalji oyunlarını tekrarlar durur. Bugününden memnun olmayan bir topluluk da tarihsel tecrübenin olumsuzluklarını görmezden gelip seçmeci davranarak geçmişi kurgulayıp idealize edebilir. Bu idealize edişler, bu yalanlar bize nostaljinin cilvesidir ve kapitalizm, modernizm eleştirisi yaparken böyle baştan çıkarılmak da var.
