Van Başkale İlçesi Dêrişk köyü yakınlarında öğle saatlerinde çığ düşmesi sonucu 9 kişinin öldüğü bilgisi üzerine o civardaki köylerde yaşayan akrabalarımı aradım. Doğru bir habere ulaşmak kolay olmadı. Van Valiliği olayın duyulması veya İran yetkililerinin uyarısı üzerine o bölgeye AFAD ve UMKE ekiplerini gönderiyor ancak yeterli inceleme yapılmadan geri çekiliyorlar. İran sınır karakolu kendi gözlemleri veya çığı görenlerin haber vermesi üzerine Türk yetkililerine, çığın altında 9 İranlının kaldığını bildirmesi üzerine, bölgede araştırma yapan AFAD ve UMKE ekiplerinin herhangi bir çığ olayına rastlanmadığı için geri çekildiğini valilikçe yapılan açıklamadan öğreniyoruz. Kısa bir süre sonra bir Van milletvekili twitterda o bölgede bir çığ olayının yaşandığını ve 6 İranlının yaşamını yitirdiğini içeren bir mesaj paylaştı.
Aradan bir gün gibi bir zaman geçtikten sonra konuyu araştıran gazeteci Ruşen Takva, çığ olayını doğruladı. AFAD ekipleri de bu bilgiler doğrultusunda yapılan ihbarın ardından, bölgeye giderek geceyi orada geçirmeyi planlamış. Fakat Sualtı mezrasında bulunan karakola bağlı jandarma ekipleri bölgede tarama yaptıklarını, ihbarın asılsız olduğu bilgisini verince AFAD ekipleri çalışma başlatmamış. Geçen yıl Bahçesaray’da art arda yaşanan iki çığın böyle bir çekinceye sebep olduğunu düşünmek de mümkün. Çünkü ikinci çığın çıkmasıyla ilgili ciddi ihmaller olduğu, uyarıların dinlenmediği, helikopter sesiyle çığın düşmesinin mümkün olduğu yolundaki değerlendirmeler ciddi eleştirilere sebep olmuştu.
18 Ocak’ta çığın düştüğü bölgeye gitmek isteyen köylüler de hava şartları nedeniyle engellenmişler. Mezrada bulunan köylüler İran devletine bağlı AFAD ekiplerinin ertesi gün bölgeye gelerek çalışma başlattıklarını söylüyor. Çığın düştüğü belirtilen alana ulaşmak için önce araçla Sualtı köyüne gitmek, ardından 5 kilometrelik yolu yaya olarak geçerek Esenyamaç mezrasına ulaşmak gerekiyor. Bölge, İran-Türkiye sınırının sıfır noktası. Bu sebeple geçimlerini sınırda hamallıkla sağlayan kolberlerin aktif olduğu bir güzergâhtır. Vatandaşların küçük bir araştırmayla öğrendiği, Valiliği’nin asılsız ihbar dediği, jandarmanın tespit etmediği ve üzerinden 24 saat geçmiş olan haberin ardından, çığın hala Türkiye’ye mi, yoksa İran’a mı düştüğü bilinmiyor.
Son yıllarda özellikle Başkale sınırında kolber ve mültecilere yönelik sayısızca olay oldu. Her yıl o dağlarda onlarca mülteci, insan tacirlerinin bilinçli olarak sınıra getirip bırakması dolayısıyla soğuktan donarak ölüyor. Çoğu haber bile olmuyor. Bir kısmının cesetleri karlar eridikten sonra ortaya çıkıyor, çoğu kez kimse duymadan kimsesizler mezarlığına sessiz sedasız gömülüyorlar. Çığ haberi duyulduğunda ilk akla gelen kolber, ya da sınır ticareti yapan sınır köylüleri oluyor. Genellikle her iki ülkenin sınır güvenlik güçleri çoğunlukla uyarı yapmaya ihtiyaç duymadan ateş ediyor. Çığın böyle bir ateş etme dolayısıyla çıkma ihtimali her zaman var. Bunların bu ekonomik krizde hamallık/kolberlik yapan köylüler olacağı gibi çoğunlukla sınırı geçişlerine göz yumulan göçmenler de olabilirdi.
Her ülke, savaş, yoksulluk veya başka sebeplerden dolayı hayallerinin doğrultusunda özellikle Avrupa ülkelerine gitmeye çalışan bu göçmenlere vebalı muamelesi yapıyor. “Yeter ki kurtulayım, kimin başına bela oluyorsa olsun!” der gibiler ve bu tavrın bir örneğini Yunanistan sınırına gönderilen göçmenlerle ilgili politikalarda görmek mümkün.
Haber henüz bütün yönleriyle kesinleşmedi ancak çığdan 4 kişinin kurtulduğu ve 5 kişinin de henüz çığ altında olduğu bilgileri var. Çığ altında kalan 5 kolberin isimleri şöyle; Metin Aslani, Yaver Aslani, Ehed Aslani, Bilen Ahmedi ve Olayi Hudayi. Van, geçen yıl kış ayında Bahçesaray ilçesinde 4 Şubat 2020 Salı günü düşen çığ ile haber olmuştu. Hemen ertesi gün çığın altında kalanları arayan arama-kurtarma ekiplerinin de üzerine de Çarşamba günü çığ düştü. 24 saatten az bir sürede düşen iki çığ nedeniyle 41 kişi hayatını kaybetti, 75 kişi de yaralandı. Bir jandarma astsubay, 10 uzman çavuş, bir Turkcell çalışanı, 3 itfaiye eri, 2 kara yolu çalışanı 2 de sivil vatandaş olmak üzere toplam 24 kişi ilk etapta buradan hastanelere vefat etmiş olarak nakledildi. İlk çığ düşmesinde beş, ikinci çığda ise 33 kişinin hayatını kaybettiği açıklanmış, çığ altında kalan üç kişi için arama çalışmalarının devam ettiği belirtilmişti. Perşembe sabahı başlayan arama çalışmalarında çığ altında kalmış olan son üç kişinin cesedine ulaşılmıştı.
Bahçesaray daha önceleri 7 ay dünyaya kapalı olmakla ün salmıştı. Aslında orada yaşayanların birçoğu çığ noktalarını biliyor. 5-6 nokta çığ riski altında. Birkaç kar tüneli ile yolun kışın da açık tutulmasına çalışılacağı haberleri vardı. Bir kar tüneli en sonunda tamamlandı. Kar tünelleri haberi daha sonra bazı internet haber kanallarında “kar tünelleri çalındı” diye düştü. 3 noktaya neredeyse her yıl çığ düşüyor. Dört kar tüneli bütçesinin geldiği ancak bunun yerine bir kar tünelinin yapıldığı ve bunun da çığ tehlikesi olmayan Kirapet tepesine yapıldığı söyleniyor. Çığın düşmesinin ardından yapılan açıklamalarda ise yol güzergâhının değiştirileceği ve en yakın noktadan açılacak tünel ile Bahçesaray’ın Van’ın Gavaş ilçesinden geçişinin sağlanacağı açıklandı.
Yakup Aslan – Van
